Hallucinant beeld: Koolzaadveld wordt bespoten terwijl er bijenkasten vlakbij staan...
Intensieve Bijenteelt, vreemd bijengedrag, en Ideeën voor Bijvriendelijke Alternatieven
Het zag er heel romantisch uit: plots stonden er acht bijenkasten aan mijn terras in een zee van gele bloemen: koolzaad.
Vroeger hield ik zelf bijen -- ik probeerde ze op bijvriendelijke wijze te verzorgen:
-in een kast zonder voorgevormde raten, waar ze, zoals in het wild, vrije raat kunnen bouwen
-zonder in te grijpen: niet oogsten, geen broed weghalen, de koningin niet merken, kortom: de bijen maximaal met rust laten
-niet met chemische middelen behandelen tegen ziekte: het is belangrijk dat bijen zelf immuniteit opbouwen. Om minder te moeten behandelen, is het belangrijk dat wij meer voor biologisch voedsel gaan kiezen en voor minder vlees: dan worden er bv o.a. minder intensief bespoten monocultuur maïsvelden gezaaid en komt er meer diversiteit voor bijen, waardoor ze sterker worden.
'Mijn' bijen vlogen verschillende jaren vrolijk door mijn tuin. Het was een voorrecht om hen te mogen gadeslaan. De verschillende kleuren stuifmeel die aan hun pootjes kleefden, hun gezoem, hun gedans boven de kast om zich te oriënteren, hun gefoerageer doorheen de hele tuin, vaak op 'rare' plaatsen: op de grond, op de was aan de wasdraad (om water op te zuigen), ... Bijen zijn prachtig.
Helaas bleef het volk niet leven. Een natte winter (we wonen aan een beek, en ik vrees dat de plek die ik voor de kast had uitgekozen te donker en te vochtig was) deed hen de das om.
We haalden geen nieuwe bijen, omdat we onze handen vol hadden aan ons zoontje.
Maar onlangs arriveerden daar dus acht kasten, vlak aan ons terras. En nu zien we die bijen overal in de tuin: ze bezoeken de paardenbloemen en de pruimenbloesems, ze zuigen dauwdruppels op. Het is zo fijn om hen te ontmoeten en om hen te horen zoemen en te zien vliegen: ik heb hen echt gemist, ontdekte ik.
Ondertussen heb ik een aantal zaken geobserveerd, ivm deze intensieve bijenteelt op verplaatsing.
De imker is een vriendelijke man en ik verwijt hem niks. Toch stel ik me vragen bij het volgende, wat ik kan zien:
1.Bijen op verplaatsing vormen stevige concurrentie voor de lokale insecten
=>acht kasten, dat is ongeveer 240.000 individuele bijen. Nu is het koolzaadveld achter ons best groot. Toch zie ik de bijen op heel veel andere bloemen (de paardenbloemen, de pruimenbloesems). En ik geef ze geen ongelijk: wie wil er nu alleen maar koolzaadnectar eten, maanden aan een stuk?? Deze bijen genieten dus van de lokale flora. Maar voor de lokale andere insecten, denk solitaire bijen, metselbijen en hommels, is de aanwezigheid van deze acht kasten een echte aanslag! Er blijft niet veel meer over voor de lokale nectareters.
2.Ook koolzaad wordt intensief met gif en chemische middelen besproeid, zelfs als er bijen op 'gezet' worden om de oogst te maximaliseren
=>Toen ik doorkreeg dat het koolzaad was, dat achter ons huis gezaaid was, was ik opgelucht. Ik dacht (verkeerdelijk): koolzaad wordt niet intensief bespoten met gif. Wanneer er tarwe, maïs of aardappelen in het veld staan, moeten wij hier om de haverklap de ramen dicht doen. Het gif waarmee die monoculturen besproeid wordt stinkt afschuwelijk vies. Die geur is een van de hoofdredenen waarom ik ervoor kies om bio te eten en bio te kopen: die geur gilt gewoon: 'Pas op! Dit is vergif voor aarde, dieren en mensen!' Ik dacht dat koolzaad niet bespoten werd, maar helaas: slechts enkele dagen vooraleer de bijenkasten arriveerden, zagen wij de sproeiwagen arriveren.
'Misschien is het een groeihormoon,' opperde mijn vriend: 'een stof die al die bloemen tegelijk doet groeien.'
Ook al geen fijne gedachte, dat er volop met hormonen rond je huis gespoten wordt, ook al ruik je ze dan niet. We weten van de buren dat o.a. tarwe intensief met groeihormoon bespoten wordt. In vroegere tijden, toen tarwehalmen manueel geoogst werd - iets dat veel tijd in beslag nam - was het belangrijk dat niet alle aren tegelijk rijp waren. Maar vandaag moeten ze wel allemaal tegelijk oogstklaar zijn, want oogsten gebeurt met grote machines, op slechts enkele uren tijd.
Toen de kasten arriveerden, vertelde ik de vriendelijke imker dat ik het vreemd vond: slechts enkele dagen voor zijn bijen kwamen, was er nog met 'iets' gespoten. Wist hij toevallig wat?
'Oh,' zei hij, 'dat zal een insecticide geweest zijn. Maar dat is selectief, hoor: de bijen hebben daar geen last van.'
Maar de andere insecten wel...
Nog hallucinanter: enkele weken nadat de bijenkasten hier stonden, hoorden we de sproeiwagen aankomen. Er wordt dus met gif gespoten terwijl de bijen hier staan! We zagen de druppels op de kast, nadat de wagen vertrokken was. Lekker, honing met insecticide?!
Dit gif is niet het enige waar de bijen mee kampen: in het veld naast de koolzaadbloemen is net gebeerd. Er is geen scheidingsmuur tussen koolzaadbloemen en bemest veld, dus ik vermoed dat heel wat bloemen mestklodders op zich kregen: lekker, honing met varkensmest?!
3.Bijen worden behandeld zoals andere dieren in de intensieve veeteelt: ze 'dienen' slechts als winstvergrotende 'producten' -- dingen -- en worden intensief bewerkt en behandeld.
=>De imker komt minstens een keer per week langs om de bijen te beroken. Rook maakt hen rustig: omdat de bijen denken dat er brand uitgebroken is. Ze maken zich dan klaar om de kast te verlaten, zuigen zich vol met honing om hun kostbare oogst te redden. Doordat ze vol en zwaar van de honing zijn, hebben ze minder steekneiging: aangenaam voor de imker, die moet controleren of ze honing aan het produceren zijn, of de koningin nog leeft, of er broed is, etc.
Wat mij betreft: ik vind dit intensief bewerken van de bijen respectloos. Hoe zou jij je voelen als minstens een keer per week het dak van je huis opengebroken werd, waardoor je dure isolatie (bijen gebruiken propolis) kapot ging, en waardoor je temperatuurskosten oplopen want je hele opgebouwde binnenwarmte ging eraan, en je lijdt aan stress omdat je elke keer weer denkt dat er een noodgeval is (brand)? Jazeker, we hebben het hier over insecten en niet over mensen. Toch kan je niet ontkennen dat deze insecten belemmerd worden in hun natuurlijk gedrag (vrije raat bouwen, zwermen, op allerlei soorten bloemen ipv slechts één vliegen, ...). Hun oogst waar ze zo lang aan gewerkt hebben wordt vervangen door suiker.
Moet werkelijk alles om winst, geld en 'nut' (voor ons mensen dan) draaien? Ik pleit voor meer respect voor deze magnifieke wezens, die van enorm belang zijn voor onze voedselbevoorrading.
4.Vreemde observatie: Bijen vinden ons composttoilet interessant??!!
-Verder nog een heel bijzondere observatie: we komen de bijen overal in de tuin tegen. Ook... op onze composthoop, waar wij heel regelmatig de inhoud van onze compost wc emmers legen. Het lijkt zelfs, alsof de bijen actief op zoek gaan naar de inhoud van onze emmers?! Ik zocht even op, en wat blijkt:
->Bijen missen in hun dieet bepaalde zouten. Daarom is het een gekend fenomeen dat je ze op plekken waar veel menselijke of dierlijke urine is ziet, bv in wc hokjes op festivals! Voor meer uitleg, zie: Reviveabee: Are bees attracted to urine?
->Een andere verklaring: Aziatische bijen hebben een bijzondere verdedigingstechniek tegen hoornaar aanvallen ontwikkeld: ze smeren uitwerpselen van andere dieren rond hun nestingang. De geur, of de camouflage van de bijengeur, schijnt de hoornaars op afstand te houden! Dit gebruik maken van technische hulpmiddelen getuigt van een hoge intelligentie. Zie voor meer info deze artikels:
Bijen gebruiken 'werktuigen' om hoornaars af te schrikken van National Geographic
Wilde honingbijen smeren poep aan hun voordeur om hoornaars buiten te houden
Conclusie
Deze bijen op verplaatsing worden intensief bewerkt. Ze moeten en masse produceren. Hun oogst, die heel erg monotoon is (naast onze paardenbloemen en pruimenbloesems veelal enkel monocultuurvelden en de occasionele tulp uit een buurtuin in de omtrek), wordt hun afgenomen en vervangen door suikerwater. Ze mogen niet zwermen. Ze worden opgepakt en verhuisd, zomaar. Hun huis wordt met regelmaat verstoord. En hun omgeving wordt met insecticide, mest en wie weet wat nog bespoten.
Het ziet er dus misschien heel idyllisch uit, die bloemen en die kasten, maar de werkelijkheid is anders.
Wat zou een alternatief kunnen zijn?
-Op zijn minst zouden landbouwers en imkers kunnen samenwerken om een brede strook aan andere bloeiende bloemen rond het koolzaadveld te kunnen inzaaien. Opdat ze wat meer variatie voor de bijen voorzien, en opdat ze ook voor de lokale insecten cateren.
-Je kan zelf bijenlok'kasten' in je tuin plaatsen, zoals log hives of rocket hives. Dit zijn uitgeholde boomstammen (ze bootsen de natuurlijke habitat van bijen in het wild na: de holle boom) die puur als huisvesting bedoeld zijn: je kan er geen honing uit oogsten.
-Je kan stoppen met honing eten, en in de plaats daarvan kiezen voor een plantaardig alternatief, zoals zelfgemaakte paardenbloemen'honing' of Floral Nectar For Honeys van o.a. Lisette Kreischer.
-Als je absoluut niet wil stoppen met honing eten, kies dan ajb voor biologische honing. Dan weet je, dat de bijen niet met insecticide bespoten zijn.
-Koop ook biologische koolzaadolie!
-Steun in de mate van het mogelijke biologische landbouw -- je maakt het meest impact wanneer je je lokale bioboer steunt. Er komen meer en meer biopunten bij! Check zeker of er eentje in jouw buurt is: rechtvanbijdeboer en bioinjebuurt. Als je seizoensgebonden bio groenten en fruit koopt, valt de prijs heel goed mee.
-Nog meer opmerkelijke tips om zelf de bijen te helpen: lees hier hoe.
Binnenkort wil ik hier dieper ingaan op bijvriendelijke bijenkasten die puur voor bijenwelzijn en niet voor honingoogst bedoeld zijn. Er volgt nog een blog met meer info en een interview. Wil je in de tussentijd hier al meer over lezen, check zeker volgende sites, al is het maar voor de machtig mooie foto's:
Bee Kind Hives: how to make a log hive
