Boekbespreking: Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, Kutluhan Özdemir, Uitgeverij Samsara*
*Uitgeverij Samsara stuurde me dit boek op. Als jij besluit om een aankoop te doen nadat je op een boekenlink in deze tekst hebt geklikt, verdien ik een kleine commissie. Zo help je me om te blijven bloggen, bedankt alvast!
De boekbespreking van Natural Farming volgt na mijn intro, maar ik schets eerst even wat context.
Omgevingspessimisme?
De afgelopen tijd voelde ik me moedeloos en ontmoedigd door de omgeving waar ik woon: het Belgische platteland. Ik woon hier een goeie tien jaar, en oorspronkelijk trokken de weidse vergezichten, de schoonheid van de natuur en de rust hier mij aan, evenals de mogelijkheid om zelf te tuinieren.
Maar de laatste tijd stoor ik me enorm aan:
1)Steeds meer lawaai: tegenwoordig hoor je hier de hele dag door landbouwmachines, verkeer, vliegtuig of -helikoptergebulder en grasmaaiers.
2)Steeds meer gemotoriseerd verkeer: dat steeds brutaler, omvangrijker en sneller lijkt te worden: auto's zijn breder, hoger en langer. De huidige landbouwmachines zijn ronduit beangstigend gigantisch, met banden die hoger zijn dan ik (1m64). Automobilisten rijden vaak sneller dan toegelaten, want iedereen is gehaast.
3)Steeds meer stank en gif: uitlaatgassen, mest en met name chemische bestrijdingsmiddelen verzieken de frisse lucht. Voor ik hier kwam wonen, had ik nog nooit de geur van pesticiden geroken. Wij eten en tuinieren bio, maar waar worden langs drie zijden omringd door monocultuur velden, zoals aardappelen en appelen, en die behoren tot de meest bespoten groenten en fruit. Ook spuiten nagenoeg al onze directe buren chemicaliën op hun gazon.
4)Dierenleed is alomtegenwoordig: Aan de vierde zijde van onze tuin grenst een wei (wordt bespoten en bemest) met koeien. Net als de tractors worden deze dieren steeds groter gefokt omwille van de winst. Hun kunstmatig hoge gewicht bezorgt de koeien veel pijn: ik zie hoeveel moeite het hen kost om overeind te krabbelen, ik zie hen vaak strompelen door de wei.
Ik word moedeloos van deze destructieve menselijke ingrepen in de natuur rondom me. Ik zie de diepe voren die de tractoren nalaten, de kaalslag nadat het land geoogst (geplunderd) is, de overvloed aan modder op de wegen na de zoveelste, steeds vaker voorkomende overstroming, de oranje velden, het elk jaar afnemende aantal zwaluwen, ik hoor het geloei van stalkoeien die nooit het daglicht aanschouwen.
Nieuwe Hoop en Hoogdringendheid
Toen ik de kans kreeg om het nieuwe Natural Farming boek van Kutluhan Özdemir te bespreken, dacht ik zelfs even: laat maar, wat heeft het voor zin?
Maar de uitleg op de achterflap, ..., wekte mijn nieuwsgierigheid, en de vermelding van de naam Masanobu Fukuoka trok me over de streep.
Jaren geleden kocht ik The One Straw Revolution van Masanobu Fukuoka toen ik doorheen India reisde. Een andere reizigster had me over deze Japanse wijsgeer/landbouwer verteld: zijn boek had haar leven veranderd. En The One Straw Revolution veranderde ook mijn leven: het zorgde ervoor dat ik biologisch ging eten, en dat ik op natuurvriendelijke wijze wou gaan tuinieren.
Ik las al eerder over Natural Farming, toch vond ik het niet vanzelfsprekend om het op mijn stukje land toe te passen. Ik experimenteerde met permacultuur, karton leggen, ik mulchte ooit al eens met stro, ik voerde een eindeloze 'strijd' tegen netels, ik kreeg een 'tuin burnout' en gaf het tuinieren op na allerlei tegenslagen (mijn vriend die een pols ongeluk had zodat ik er in de tuin alleen voor stond, de eeuwige slakken en woelratten, de overstroming van de moestuin) en allerlei gebeurtenissen in mijn leven die zorgden dat ik minder tijd en aandacht aan de tuin kon geven. Ik vergat Fukuoka. Ik begon te geloven dat ik geen groene vingers had: wat ik ook deed, mijn tuin verwilderde steeds opnieuw.
Af en toe zorgden parels als Het Wildplukboek van Lieve Galle en Het Basisboek Wilde Bladgroenten van Laurette Van Slobbe voor spranken van hoop: je hoeft de netels en het knopkruid niet uit te trekken -- eet ze gewoon op, leef en vier de wilde moestuin!
Door het lezen van Natural Farming heb ik opnieuw hoop gekregen. Ik hoef helemaal geen groene vingers te 'kweken': "Als we afstemmen op de wijsheid van de natuur creëert dit vanzelf overvloed aan gezond voedsel,' aldus Kutluhan.
Een Prachtig Project
Natural Farming zet de mooie filosofie van Fukuoka om naar de praktijk: Özdemir wil je helpen om de bodem terug tot leven wekken -- letterlijk en figuurlijk: ook je innerlijke bodem.
Wat de ondertitel betreft: het gaat NIET over niets doen in de tuin, het gaat over het vertrouwen in de natuur herstellen. Over terug naar de kern gaan. Het gaat over minimale interventie, wat niet overeenstemt met 'op je luie gat gaan zitten': 'Doe wat nodig is, wanneer het nodig is.'
Het Natural Farming boek biedt heel praktische tips: je leert alles over snoeien en vooral niet snoeien, over het belang van natuurlijke zaden, over hoe je wilde planten kan beheren, er is een stappenplan voor het aanleggen van een natuurlijke moestuin en het opnieuw tot leven wekken van de bodem, ongeacht hoe bewerkt of uitgeput het land dat jij beheert is, en ongeacht hoe groot of klein het is. Kutluhan beantwoordt de meest gestelde vragen en helpt daarbij een aantal hardnekkige mythes vakkundig de wereld uit. Natural Farming bevat ook een uitgebreide, heldere uitleg over hoe je zelf zaadballen kan maken.
Geraakt en ontroerd
Bovenal bracht dit boek bij mij een gevoel van hoogdringendheid teweeg en raakte het een gevoelige snaar, waarover hieronder nog meer. Kutluhan zegt dat hij hoopt te inspireren, en dat doet hij absoluut.
Özdemirs boek en zijn manier van leven -- zie zijn website -- raken duidelijk bij meerdere mensen een gevoelige snaar. Waar Özdemir gaat, en waar hij zijn gratis workshops Natural Farming geeft, daar ontspruiten nieuwe groepen vrijwilligers die de aarde -- onze bodem -- willen helpen herstellen, daar ontkiemen nieuwe ideeën, daar ontstaat samenwerking en vreugde. Herbebossingsfestivals! Zaadballen maken met zijn allen!
'De juiste acties ondernemen op het juiste moment.'
Recent nog is 10.000 € aan crowdfunding opgehaald na een oproep van Özdemir:
hij wil Fukuoka's droom waarmaken: zaden zaaien in de woestijn in Kenya, waar hij de mensen zelfvoorzienend leert worden!
Je kan hier meer lezen over de actie Seeds in the desert.
Het boek Natural Farming is zèlf de prachtige vrucht van de noeste arbeid van talloze vrijwilligers en enthousiaste volgelingen van deze nieuwe, 'Jonge Fukuoka' in o.a. België, Italië en Griekenland.
Overal ontstaan Natural Farming tuinen en initiatieven. Kijk bij Natural Farming België en Nederland voor hoop en inspiratie, ik kies er hier even het mooie Leef Project uit als voorbeeld. Dit is de hoop die ik nodig had, en daarvoor ben ik Kutluhan Özdemir en alle Natural Farming vrijwilligers en tuiniers enorm dankbaar.
Want: de tijd is gekomen. We kunnen ons geen pessimisme permitteren. Ook niet als we ons middenin de totale verwoesting van de aarde, en het totale verlies aan vruchtbaarheid en aan diversiteit bevinden: JUIST NU moeten we in actie komen.
Ik ben dol op lange boekbesprekingen, toch kan ik onmogelijk het Natural Farming boek helemaal samenvatten: het is heel rijk, het biedt theorie en praktijk, stof tot nadenken, inspiratie, handvaten, maatschappijkritiek en alternatieven. Een vruchtbaar boek!
Onze vrienden, de Bomen
Wat me persoonlijk het meest raakte was hoe Özdemir bomen beschrijft.
Bomen zijn als mensen: ieder exemplaar een uniek individu. Toen ik Kutluhans uitleg las over waarom en sinds wanneer mensen bomen snoeien, maakte ik voor de eerste keer bewust de vergelijking tussen bomen en die andere levende wezens, elk van hen individuen, die in de industriële veeteelt op onvoorstelbaar gruwelijke manieren lijden en uitgebuit worden. Bij kippen kapt men snavels af, bij koeien horens, bij varkens worden de staarten afgebrand.
=>Deze dieren worden, net als de bomen, gesnoeid.
Ze worden verminkt en uitgebuit ten behoeve van winst en van wat mensen willen eten.
De dieren worden volgepropt met medicijnen, antibiotica en bespoten voeder -- de bomen worden met chemicaliën en vergif bespoten, onder kunstmest bedolven.
In de vee industrie miskweekt men dieren (kuikens, kalveren, biggen, ...) om veel sneller dan normaal 'volgroeid' te zijn: ze worden al op heel jonge leeftijd geslacht. Net zo worden bomen veel te snel en kunstmatig opgekweekt, door snoeien onder stress gezet, waardoor ze veelvuldig fruit dragen, om daarna gerooid (= geslacht) te worden. Een niet gesnoeide boom leeft honderd à honderdvijftig jaar. Een gesnoeide boom leeft maximum vijfentwintig jaar.
Wij behandelen bomen net als dieren in de industrie: als levenloze dingen, die enkel 'dienen' om winst op te leveren. En dit, terwijl bomen zovele zo enorm waardevolle talenten hebben:
-ze verrijken de biodiversiteit
-ze verrijken de bodem
-ze zorgen voor schaduw
-ze reguleren het klimaat
-ze zuiveren de lucht
-ze houden water vast in de grond
-Uit Natural Farming: 'Ze vertegenwoordigen de wijsheid van de natuur, ze vormen een bron van inspiratie voor iedereen die de verbinding met de aarde wil herstellen.'
Bijna nergens vind je nog natuurlijke bomen, bomen die zichzelf mogen uitzaaien. Er leeft dan ook het wijdverbreide misverstand (ook bij mij, tot voor het lezen van dit boek) dat een 'wilde' zaailing van een fruitboom geen of geen eetbaar fruit zal dragen. Dat doen ze dus wel!
Omgevings-Hoop!
Bedankt voor de inspiratie en de hoop, Kutluhan en alle vrijwilligers van Natural Farming. Ik verdiep me verder in het herstellen van de bodem, ik ga op zoek naar oude bomen, ik ga zaadballen maken, ik ga mijn exemplaar van The One Straw Revolution herlezen en hier bespreken. En ik ga bomen zaaien.
Ik wil nog meegeven dat er, ook in mijn straat, minstens drie gezinnen zijn die wel milieuvriendelijk tuinieren en vegan eten, en onlangs is er in onze buurt zelfs een nieuw bos aangeplant: er zijn lichtpuntjes!
Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, een boek voor iedereen die mee wil werken aan het helpen herstellen van de natuur, NU, nu het nog kan: voor iedereen die zaden van hoop wil zaaien in de woestenij waarin we momenteel leven.
