Apocafictie: de triffids komen!

Waarom ik apocalyptische fictie bespreek op een blog over zelfvoorziening?  Je leest het hier.

De Triffids komen! door John Wyndham

In de kringloopwinkel vond ik voor 50 cent The day of the triffids, van John Wyndham, uitgebracht in 1961.
Dit boek werd een echte hit, een cult bestseller.  Een tv-serie en een film volgden, en ook vandaag nog kan je op het internet vele enthousiaste triffid-fans vinden.
Het verhaal gaat als volgt...  Na een nacht waarin prachtige, vreemde lichten aan de hemel (men denkt: een komeet) verschijnen, is de volgende dag iedereen blind geworden, met uitzondering van enkelingen die door omstandigheden niet naar het lichtschouwspel hebben gekeken.
Totale chaos breekt uit.
Tom Macleigh, één van de weinige ziende overlevers, probeert zich zo goed en zo kwaad mogelijk te redden.  Samen met enkele andere overlevers tracht hij een nieuw bestaan op te bouwen.
Daarbij worden ze sterk gehinderd door een vreemde, vleesetende plant die in staat is om zichzelf voort  te bewegen en om met zijn "soortgenoten" te communiceren: de triffid.
Deze wandelende planten besluipen de nu voor het grote merendeel blinde mensheid om hen aan te vallen met een giftige angel en daarna te wachten tot hun prooi ontbindt.   Triffids voeden zich namelijk met rottend vlees...

Misschien las ik een povere vertaling, maar de stijl vond ik behoorlijk slecht.  Ook het immer aanwezige en voor die tijd kenmerkende seksisme (hoewel Wyndham eigenlijk vrij vernieuwend en vooruitstrevend voor zijn tijd was hieromtrent) vond ik storend.  Zo zijn de vrouwelijke personages in het boek vaak met hun uiterlijk bezig.  Maar het verhaal op zich en het idee erachter vond ik boeiend en op een lugubere manier grappig.

Het humoristische zit hem voor mij in het feit dat de mensheid in het boek oprechte en terechte angst heeft voor de plantenwereld.  Het is alsof moeder natuur wraak neemt voor de respectloze wijze waarmee de mens haar behandeld heeft!  Het idee van de mens als opgejaagde, als prooi, vond ik heel verfrissend.

Het lugubere aan The day of the triffids vond ik de suggestie dat de triffid planten ontstaan zijn door experimenten met genetische manipulatie.  Wyndham beschrijft hoe men de plant eerst "uitvindt", hoe men daarna ontdekt dat het (hij?zij?) zich kan verplaatsen, en dat deze plant bovenop zijn mobiele vaardigheden niet ongevaarlijk is.
Indien men triffids echter snoeit, vastbindt, of omheint, dan is er geen probleem met de giftige angel.  En het allerbelangrijkste - zo laat Wyndham uitschijnen - aan de triffids is dat de planten zaden voortbrengen waaruit een waardevolle olie kan gewonnen worden.
Voor die olie zijn bedrijven bereid grote sommen te bieden en aan bedrijfsspionage te doen: het kapitalisme in actie.  Kwekerijen van triffidplanten worden massaal opgezet.  Zaad wordt in het geheim verhandeld.
Na enkele jaren blijken triffids plots over de gehele planeet voor te komen: het schrikbeeld van de genetisch gewijzigde plant die met behulp van wind en insecten (en of zelfs met terrorristen...) weet te ontsnappen!

Het idee van een rondwandelende, monsterlijke plant die mensen met een giftige angel aanvalt vond ik aanvankelijk puur komisch.  Maar naarmate je meer achtergrondinformatie te weten komt  (machtige bedrijven, veel geld in het spel, genetische wijzigingen, zaden die zich explosief verspreiden over de hele planeet) wordt dat idee van die horrorplant minder grappig.  Een treffende passage uit het boek, over de triffids: "Ik zag ze nu met een walging, die ze vroeger nooit bij mij hadden opgewekt.  Afschuwelijke, vreemde dingen die sommigen van ons op de een of andere wijze in het leven hadden geroepen en die door de rest van ons in zorgeloze hebzucht overal in de wereld waren gekweekt.  Men kon er zelfs de natuur geen verwijt van maken.  Ze waren gekweekt - zoals we mooie bloemen kweekten of lachwekkende parodieën van honden..."

Google "triffids" en "genetisch" en je vindt meteen een aantal enge voorbeelden van onverwachte effecten van genetische manipulatie.  In de realiteit bestaan veel echt bizarre voorbeelden van genetisch gewijzigde organismen.  Wat dacht je van katten die lichtgeven in het donker?  Of menselijke oren die op de rug van muizen groeien?  Of muizen die kwinkeleren als mussen?  Bestaat - helaas? - allemaal.  Kijk hier bijvoorbeeld, voor nog meer, in mijn opinie vreselijke, voorbeelden.