donderdag 30 maart 2023

Kleine Wandelavonturen: smeltsneeuw, poedersuiker, oervuur

Kleine Wandelavonturen: smeltsneeuw, poedersuiker, oervuur.

Een nieuwe reeks: korte stukjes over de kleine avonturen die mijn hond en ik beleven tijdens onze dagelijkse wandeling, doorheen alle seizoenen...

Het smeltsneeuwt en de wegen zijn glad, dus vandaag vermijden we de straten en banjeren we door bos en veld. Eens we ons in de open ruimte van de weien bevinden, vallen de schoonheid van de grauwe lucht en de schakeringen groen en wolk op ons, zoals de sneeuw. Het is ploeteren doorheen de zompige modder, het schemert nog, en de wind snijdt. 

Dan belanden we aan de bosingang, die door twee veteraanbomen geflankeerd wordt: dikke, oude eiken. De boswachters. Ze worden innig omhelsd door donkergroene klimop, die nu een sneeuwrandje draagt. In het bos is het stil, en adembenemend mooi. Alle takken zijn met een poedersuikeren laagje behangen en de sneeuw op het pad knerpt onder mijn voeten. We lopen door een winters wonderland, een sprookjesbos. Die uitdrukkingen: poedersuiker, knerpen, wonderland en sprookjesbos, die moèt je gewoon gebruiken als het sneeuwt -- daar kan je niet om heen.

Ik herinner me de stilte tijdens een andere sneeuwwandeling middenin een vroege maartse ochtend in de allereerste lockdown. Het was magisch. De lucht was nog donker, maar de sneeuw reflecteerde mysterieus het licht van de sterren en de maan, en het was onwezenlijk stil. Geen af - en aanrijdend verkeer, geen vliegtuigen, geen landbouwmachines. Geen vogels. 

Ik denk aan mensen van lang geleden. Hoe die door deze bossen liepen, als het sneeuwde. Geruisloos, hyperalert. Hadden ze laarzen van dierenhuiden? Het wandelen heeft me warm gemaakt en in het bos, beschut door de bomen, is het haast gezellig qua temperatuur. Maar ik weet dat ik zodadelijk terug naar binnen kan, waar de verwarming opstaat en mijn ontbijt klaarstaat. Oermensen hadden geen 'binnen'. 

Hoewel: het kan haast niet anders of ze hadden een kamp, met een vuur. Vlammen die door een thuisblijver werden gevoed en levend gehouden. Misschien nog veel huiselijker dan mijn eettafel: om door de kieren heen het bos, de poedersuiker, en het vreemde witte licht te kunnen waarnemen. 

Er zijn geen kleuren, terug in het veld: overal wit. Enkel een vaag vermoeden van hazelaarkatjes en af en toe een plekje gele urine van een onbekend dier in de sneeuw. De hond krijgt haar dolle vijf minuten. Ze spurt cirkels en achten, gooit zich in de sneeuw en tolt om en om. Toch nog kleur: haar lange roze tong hangt uit haar bek. Dan krijgt ze er genoeg van.

Ik zeg de oermensen die nog 'verder leven' in de bepoedersuikerde planten en bomen van vandaag beleefd gedag. We gaan naar huis, naar de verwarming, de eetbak en het ontbijt.

zaterdag 25 maart 2023

Boekbespreking: Het Wildpluk Boek van Ben Brumagne

Boekbespreking: Het Forest To Plate Wildpluk Boek van Ben Brumagne, Plukken en koken uit de natuur, Uitgeverij Lannoo*

*Uitgeverij Lannoo stuurde me dit boek toe -- ik geef je mijn eerlijke mening

*Deze tekst bevat Affiliate Links: dat zijn links die verwijzen naar websites van handelaars. Als jij op zo'n link klikt en op die website besluit iets aan te kopen, ontvang ik een kleine commissie, omdat ik je zogezegd heb laten kennismaken met de handelaar. Voor jou blijft de prijs hetzelfde, dankzij de Affiliate Links kan ik hier met regelmaat bloggen, een grote dankjewel alvast!

Ik was erg benieuwd naar Het Wildpluk Boek, omdat Ben Brumagne een autoriteit op het vlak van wildplukken is: met zijn bedrijf Forest To Plate verzorgt hij workshops, teambuildings, opleidingen en wildplukwandelingen, allemaal met de intentie om 'mensen dichter bij de natuur te brengen door ze ervan te laten proeven.'

Het was Bens droom om de kennis die hij over het wildplukken verzameld heeft -- hij reisde de halve wereld rond op zoek naar weetjes en recepten met wilde planten -- in boekvorm te gieten: Het Wildpluk Boek is daarvan het resultaat en wil een inspiratiebron zijn voor iedereen die meer natuur wil.

Frappant -- en hoopgevend -- vond ik de slogan van uitgeverij Lannoo op de achterflap: 'Back to nature was nog nooit zo hot!

Het klopt dat wildplukken enorm aan belangstelling wint. Ik denk dat iedereen terug naar de natuur wil, alleen weten we niet (meer) hoe. 

Wildplukken kan een begin zijn van onze terugkeer naar de natuur, en dit boek helpt je daarbij!

Ben bespreekt 50 eetbare wilde planten, en hij bespreekt ze wanneer je ze kan oogsten per maand: heel handig wanneer je een boswandeling wil gaan maken en niet weet met welke plant te beginnen, of wat wanneer bloeit. De compacte vorm van het boek is ook fijn: je kan het makkelijk meenemen op je foerageertochten. 

In de Inleidende Hoofdstukken zet Ben de wildpluk afspraken helder uiteen. Een mooi advies daarbij is: 'De natuur is ons tweede thuis: gedraag je dus, alsof je bij iemand op bezoek gaat.

De geschiedenis van het wildplukken komt ook aan bod. 


Interessante weetjes:

-Ook nu nog gaan mensen in bv Servië, Marokko, Spanje, naast het verbouwen van geteelde gewassen standaard wildplukken. 

-omdat men meestal zoete gewassen selecteerde voor cultivatie, ervaren wij wilde planten vaker als bitter, zuur, scherp en wrang. Onze huidige voeding bevat nog slechts heel weinig bitterstoffen en dat is jammer, want die stoffen bieden net vele voordelen (lees bv mijn blog over Meer Bitter op je Bord!). 

Als je gaat wildplukken, gaan er dus meerdere werelden voor je open: die van de natuur, die van een nieuw smakenpallet, en die van de interessante voedingsstoffen.

Heel boeiend vond ik de beknopte bespreking van de Inhoudsstoffen van wilde planten (die worden opgedeeld in o.a. looistoffen, glycosiden/heterosiden, saponinen, ...) en waar die inhoudsstoffen goed voor zijn (bv spijsvertering, beschermen van weefsel, ...).

Ook de beknopte bespreking van de Plantenfamilies vond ik erg interessant, omdat, zo schrijft Brumagne, kennis hiervan je niet alleen helpt bij het herkennen en groeperen van planten, maar ook van smaken en toepassingen. Ken je de leden van pakweg de kruisbloemenfamilie -- waartoe o.a. mosterd, broccoli, veldkers en look zonder look behoren -- dan weet je beter waar je naar kan zoeken wanneer je bv een pittige salade wil maken. En wie begrijpt dat melganzevoet tot dezelfde (amaranten)familie als quinoa behoort, kan deze plant onmogelijk nog langer als 'onkruid' beschouwen, want net als quinoa is melganzevoet enorm voedingsrijk.

De Plantenbesprekingen zelf zijn prettig om te lezen want duidelijk en toepasbaar. Handig en veilig is dat Het Wildpluk Boek ook steeds (eventueel giftige) lookalikes met duidelijke foto's en verschillen behandelt, zodat je je niet kan vergissen.

De voorgestelde Recepten zijn vaak eenvoudig, wat past bij de teneur van het boek. Laat de smaak van de plant zelf spreken, proef de natuur. Een aantal interessante recepten die me aanspraken: 

-panisse (een soort kikkererwtenmeel friet) met daslook

-geblancheerde paardenbloembladeren gebakken in olijfolie en citroen (Israëlisch recept) 

-curry van berenklauw blad en steel

-zevenblad miso

-traditioneel Japans gerecht met de penwortel van grote klis

-gestoofd kaasjeskruid

-quiche met melde en bijvoet

-Colombiaans gerecht met harig knopkruid

-wilde kimchi met waterpeper

-meidoorn bbq saus

Ik leerde veel interessante weetjes over wildpluk planten bij, ik noem er enkele:

-In Servië zijn er wel 50 traditionele gerechten met brandnetel! Je kan er netels op de markt kopen!

-Zure soep van lactogefermenteerde stelen en bladeren van berenklauw was ooit populair in Polen

-De uitgebloeide zaden van duizendblad kan je als peper gebruiken, en we hebben nog veel meer andere lokale pikante wilde soorten dan ik dacht!

-Tijdens WO II organiseerde de Britse gezondheidsorganisatie op grote schaal wildplukacties om rozenbottels te gaan oogsten, vanwege hun hoge voedingswaarde! 

-Vlierbes smaakt heerlijk in limonade, in combinatie met oosterse kruiden zoals gember, kaneel en kardemom: ik probeerde dit eerder al uit in Vlierbes Chaï Gelei voor in (ijs)thee! 

-Witte klaverzuring was een onderdeel van de oorspronkelijke traditionele Borsjt soep, voor een frisse en zurige toets

-In Griekenland gebruiken ze lindeblad als pakketje om een soort dolma's mee te maken (rijstpakketjes), ik probeerde dit eerder uit met Snijbietblad!

-Onze beuk is met uitsterven bedreigd, vanwege de klimaatopwarming...

-Sleedoornbessen opgelegd in azijn doen denken aan umeboshi pruimen!

-In Zuid-Korea eten ze Dotorimuk: een tofu gemaakt van eikels!

Klein puntje van kritiek: bij de hondsroos vermeldt de auteur nergens het irriterende vermogen van de haartjes binnenin de hondsroosvrucht, en dat je die eerst moet verwijderen voor je ze opeet?

Verder ook interessant: de heldere uitleg over hoe je kastanjes nu precies kan verwerken, en het feit dat onze eik een van de meest klimaatresistente èn meest ecologische bomen is. 

Ook omdat eikels bijzonder voedingsrijk zijn (hoewel complex om te bewerken) ziet Ben een grote toekomst weggelegd voor de eik... Stof voor een volgend boek, Ben? 

Ik hoop het!



woensdag 22 maart 2023

Water Sparen met het Compost Toileten en: Wat kan je allemaal als strooisel gebruiken

Water Sparen met het Compost Toilet en: Wat kan je allemaal als strooisel gebruiken?

Omdat het WereldWaterdag is, omdat we met heel wat problemen rond drinkbaar water zitten, en omdat de VN oproept tot creatieve oplossingen en acties om water te sparen, vandaag een compilatiepost over het Compost Toilet!

Heb je nog geen compost toilet, installeer er dan zelf eentje buiten en/of binnen (heel low budget en makkelijk), ga op flush free workshop om er zelf eentje te leren maken, of laat er eentje maken.

Twijfel je over de voordelen van het composttoilet, lees dan hier onze ervaringen ermee.

Of check deze inspirerende collectie aan enthousiaste verhalen van mensen over hun droge toiletten bij Villa Vanzelf (ik sta er ook tussen, namelijk hier!!)

Heb je vragen over bv of het veilig is om menselijke mest te composteren, kijk dan bij de faqs van ecoprojecten.

Een tekst over WereldToiletDag en het Composttoilet.

En het inspirerende persbericht van Geert Bogaert over waarom het droge toilet een oplossing kan zijn voor waterschaarste, nav WereldWaterdag vandaag.

                                                        Houthaksel...

Wat kan je allemaal als Strooisel voor je Droge WC gebruiken?

Het materiaal dat je gebruikt om je pipi en kaka mee te bedekken dient verschillende doeleinden:

-het moet geurtjes maskeren

-het moet vocht absorberen

-idealiter helpt het strooisel om de menselijke mest in compost te transformeren: daarom is bio en eco materiaal het meest geschikt.

-het materiaal moet ook veilig zijn: je wil niet dat je compost schadelijke chemicaliën bevat

-je moet het materiaal makkelijk kunnen transporteren èn stockeren

1.Hout Haksel en Zaagsel van onbehandeld hout

Dit is wat wij gebruiken: het absorbeert prima, we ruiken niks, en het composteert geweldig. Wij halen het bij een wagenmaker, je zou kunnen rondhoren bij zagerijen of bij mensen die vaak met hout werken. Let er wel op dat ze onbehandeld hout gebruiken...

2.Gehakseld stro

Als je een bioboer in de geburen hebt (check eens bij rechtvanbijdeboer : er komen steeds meer bioboeren bij joepie) kan je navragen of zij stro over hebben. Het stro moet wel gehakseld zijn of worden, anders is het te grof om in het droog toilet te gebruiken/

3.Hennep stro

Hennep is een waardevol gewas voor hennepzaden, olie, en hennepvezels. Ook de stelen van de planten kan je als haksel gebruiken. 

4.Grasmaaisel

Je kan grasmaaisel gebruiken, maar niet vers: het moet eerst drogen. En dat is dan weer tijds - en ruimte intensief. Als je een tuin hebt, kan je er wel aan beginnen. Hoor eens rond bij je buren: misschien zijn ze maar wat blij dat ze hun gras aan jou kwijt kunnen!

5.Bladaarde of bladeren

Ook bladeren moeten eerst gedroogd worden vooraleer je ze als strooisel kan gebruiken. Verzamel in de herfst bladeren en laat ze drogen. Misschien doe je opnieuw je buren een groot plezier als je hun bladerhopen gaat halen!

6.Koffiedrab en theegruis

Hier heb je niet veel aan, tenzij je in de stad woont of tenzij je een zware coffeeholic bent. Maar als je in de stad een aantal koffie- en theezaken aanspreekt: misschien zijn ze wel heel blij als jij dagelijks of wekelijks hun koffiegruis komt ophalen!!!

7.Paddenstoelencompost

In een vroegere post besprak ik hoe je zelf oesterzwammen kan kweken. Woon jij in de buurt van een paddenstoelenbedrijf zoals permafungi, dan zou het zo maar kunnen dat ze veel paddenstoelencompost of paddenstoelenaarde over hebben. En wederom: vragen staat vrij, misschien zijn ze er blij mee als jij hun reststromen ophaalt om nog verder te recycleren. 



 

 


 



zondag 19 maart 2023

WereldWaterdag en het Composttoilet!


Zo mooi kan een eenvoudige oplossing zijn...

WereldWaterdag en het Composttoilet!

Naar aanleiding van WereldWaterdag op 22 maart mag ik mag het geweldige persbericht van Ecoprojecten delen! Dankjewel Geert van Ecoprojecten -- deel dit artikel gerust:

ECOprojecten wijst op de waterverspilling en -vervuiling veroorzaakt door watergespoelde toiletten. 
Vlaanderen spoelt jaarlijks de hoeveelheid water van het hele Albertkanaal door het toilet.
Het is hoog tijd om over te stappen naar een duurzamer sanitair systeem met ecotoiletten en nutriëntenrecyclage.
Een ‘oplossing uit onverwachte hoek’ ? Maar misschien wel relevanter dan minder de auto wassen en zwembadjes vullen.

Zeker nu de VN een noodkreet slaakt en oproept dat élk idee of actie helpt.

WereldWaterDag:
 

Ecotoiletten als onverwachte oplossing voor watercrisis.

 
De komende VN Water Conferentie stelt een gedurfde wateractieagenda op.
Water, het levensbloed van onze planeet, verdient al onze aandacht. Iedereen moet actie
ondernemen. Speel je rol. Doe wat je kan.”, zegt de VN.
 

Die boodschap neemt ECOprojecten ter harte, op een terrein waar je het niet zo verwacht.
Vlaanderen spoelt jaarlijks de hoeveelheid water van het hele Albertkanaal door het toilet.
 

Ecotoiletten zijn een verrassend simpele oplossing voor waterverspilling en watervervuiling.
 

De Verenigde Naties roepen op om de water- en sanitaire crisis versneld aan te pakken. Dit naar aanleiding van de WereldWaterDag van 22 maart en de eraan gekoppelde VN Water Conferentie, het grootste initiatief op dit vlak sinds bijna 50 jaar. De conferentie vertrekt van de vaststelling dat de vooruitgang op het gebied van watergerelateerde doelen en taakstellingen niet op het goede spoor zit, waardoor de hele agenda voor duurzame ontwikkeling in gevaar komt.
 

Iedereen moet actie ondernemen. Speel je rol. Doe wat je kan.”, zegt de VN.
 

Stijgende vrees voor drinkwatertekort

 
Waaruit bestaat de water- en sanitaire crisis in ons land? Uiteraard denken we dan snel aan de
overstromingen van 2021 en de droge zomers van de afgelopen jaren. Verbod voor boeren om water uit rivieren te pompen. De Droogtecommissie die alarm slaat. Vrees voor drinkwatertekort.
Aanbevelingen om geen zwembadjes meer te vullen of auto’s te wassen...
We kunnen geen droogte of stortvloeden tegenhouden, maar we kunnen ophouden met water te verspillen en te vervuilen, zegt Geert Bogaert van ECOprojecten. Met z’n allen hebben we een grote impact op waterverbruik en vervuiling door dagelijkse handelingen, zoals simpelweg naar het toilet gaan.

 
Watertoilet: verouderd symbool van beschaving
 

Vlaanderen spoelt jaarlijks de hoeveelheid water van het hele Albertkanaal door het toilet. Een kwart van alle stikstofvervuiling en de helft van alle fosforvervuiling in onze rivieren komt daar terecht via riool/toiletwater van huishoudens. Niet enkel ongezuiverd rioolwater, maar ook gezuiverd rioolwater bevat nog stikstof en fosfaten (bron: VMM). Als je weet dat de helft van ons drinkwater uit rivieren komt, gaat er dan geen alarmbel rinkelen?
 

Het watertoilet als symbool van beschaving en hygiëne is in werkelijkheid een verouderd afvalmodel met onze rivieren als dumpplaats. We hebben een duur en inefficiënt sanitair systeem dat een gevaar is voor het milieu en onze gezondheid. We kunnen het ons niet meer veroorloven om de biomassa en de waardevolle nutriënten in onze toiletpot te laten verloren gaan.

 
Geen mest in het riool

 
Daarom noemt de VN het een water- èn sanitaire crisis, omdat over de hele wereld waterkwaliteit bedreigd wordt door niet-circulaire sanitaire systemen. Wat moet er gebeuren?  

Geert Bogaert:
“Ons gezin maakte 10 jaar geleden de omslag naar ecotoiletten. Als aanpak van waterverspilling en -vervuiling kan dat tellen. Je bespaart 30L/dag en 10.000L/jaar water per persoon. De menselijke mest wordt gecomposteerd en belandt dus niet in het riool.

Toen we onze toiletten begonnen ter beschikking te stellen van klimaatcampings en betogende
klimaatjongeren, groeide het idee om hierrond een bedrijf op te starten. ECOprojecten maakt en
promoot ecotoiletten die werken met plantaardig strooisel ipv water.”

 
In ons menselijk afval zitten waardevolle nutriënten, zoals stikstof, fosfor, kalium. Dit zijn
noodzakelijke voedingsstoffen voor planten, de basis van ons voedselsysteem. In de natuurlijke voedselkringloop horen die stoffen vooral thuis in de bodem ipv in het water. Door compostering wordt menselijke mest gezuiverd van ziektekiemen, medicijnresten en andere vervuilende stoffen.
De bewerkers van deze natuurlijke zuivering zijn bacteriën, schimmels en andere micro-organismen.
Dat is biotechnologie van Moeder Natuur. Het eindproduct is humus, een meststof en
bodemverbeterend middel dat in een toekomstig duurzaam landbouwsysteem kunstmest kan
vervangen.

 
Op grotere schaal
 

Stel je voor dat 8 miljard planeetbewoners dit principe toepassen. Naast de waterbesparing, levert dit propere rivieren op en proper drinkwater. Het voorziet ons van kwalitatieve meststoffen, vruchtbare bodems en gezonder voedsel. Ecotoiletten zijn een verrassend simpele oplossing voor waterverspilling en watervervuiling.

 
Het op grotere schaal inzamelen en verwerken van menselijke mest in Vlaanderen is op zich niet zo moeilijk omdat veel infrastructuur al aanwezig is. We kennen de inzameling en compostering van GFT door afvalintercommunales al langer. Die infrastructuur kan uitgebreid en aangepast worden aan de specifieke vereisten voor hygiënisatie en zuivering van menselijke mest. Het systeem van droogtoiletten vraagt een belangrijke input van strooiselmateriaal. We moeten op zoek gaan naar grote plantaardige rest- en afvalstromen die kunnen verwerkt worden tot toiletstrooisel.

 
Om het systeem in te voeren, is een aanpassing van de huidige wetgeving nodig, met
kwaliteitsnormen en controle
. Dit biedt garanties om afgeleide producten van menselijke mest gewoon op de markt te brengen. Een Green Deal ‘Nieuwe sanitatie en nutriëntenrecyclage’, waarin alle stakeholders samenwerken rond technieken, wetenschappelijk onderzoek en de voorbereiding van nieuwe regelgeving, is dringend nodig.
 

Droogtoiletten voor particulieren en organisaties
 

In afwachting bouwt Ecoprojecten droogtoiletten voor particulieren en organisaties. We zorgen voor ondersteuning van gebruikers om correct te composteren. We verzamelen goede praktijken uit andere landen rond duurzame sanitatie. ECOprojecten onderzoekt de mogelijkheden om een proefproject rond de inzameling en verwerking van menselijke mest op te starten.

 
“Iedereen moet actie ondernemen. Speel je rol. Doe wat je kan.”, zegt de VN.
 

Alle hulp en ideeën zijn welkom.
Contact:
Geert Bogaert
ECOprojecten
www.ecoprojecten.be
info@ecoprojecten.be
0471/37 71 76