Hoe integreer je meer/weer wilde planten in de keuken?
Een tijdje geleden interviewde herboriste Lieve Galle me voor haar Wilde Wieven podcast over deze blog, over mijn zepen, en over zelfvoorzienend/er leven. Ik vond het superleuk, en ik vond het ook razend interessant om alle andere afleveringen te beluisteren, bijvoorbeeld die over plantengeuren en aroma's, hydrolaten en over wilde kruiden in de Koreaanse keuken.
Er is ook een aflevering bij waarin Lieve vragen van luisteraars over wildplukken beantwoordt. Een van de vragen intrigeerde me bijzonder, omdat ik hier zelf ook al een hele tijd mee bezig ben: Hoe integreer je meer wilde planten in je keuken?
Hoe kan je meer koken met wildgeplukt groen? Hoe en wanneer gebruik je wilde groenten?
Ik worstel al een tijdje met deze vraag:
-Ik wil zelfvoorzienend(er) en ecologischer leven, dus ik probeer zo lokaal mogelijk te eten. Wildplukken, met name gewoon uit eigen tuin (zie ook mijn bespreking van Laurette van Slobbes heerlijke boek Basisboek Wilde Bladgroenten hiervoor) is iets wat ik gradueel meer en meer probeer te doen.
-Ik heb ontdekt hoe fijn ik het vind om zelfgeoogste netelzaadjes uit eigen tuin (lees hier hoe je ze kan drogen en gebruiken) in recepten te gebruiken: ik wil meer van dit soort makkelijke toepassingen met wildpluk in recepten.
Daarom ga ik in deze post dieper in op Hoe we Vaker en Meer met Wilde Planten Kunnen Koken.
Waarom lijkt het soms lastig/moeilijk om met wilde planten te koken?
1)We maken er geen tijd voor en we zijn het ver-leerd om wildplukken in onze dag in te plannen:
-Omdat we de gewoonte niet meer hebben om met wilde planten te koken, maken we er geen tijd voor om ze te plukken, of vergeten we dat plukken in onze planning op te nemen.
Probleem: Je hebt 's avonds geen tijd meer om nog even een rondje door de tuin te lopen en wat eetbaar groen bij mekaar te plukken. Of het is winter, en het is gewoon al donker...
Oplossing: Je kan wellicht het wildplukken op een ander, vrij moment doorheen de dag inplannen. Preparation is key!
2)Soms is het gewoon niet praktisch om te gaan wildplukken:
Probleem: In de winter of als het regent is het niet altijd even leuk om een plukronde te gaan doen.
Oplossing: Opnieuw Planning en Voorbereiding. Pluk wanneer je wel tijd hebt en wanneer het weer mooi is, en bewaar je oogst:
-vries je oogst in
-droog de oogst: maak wilde kruidenmengsels of gedroogde groentenmengsels die op een goed zichtbare plek in je kruidenkast of keuken staan, zodat je er sneller naar grijpt, gewoon omdat ze voorhanden zijn. Op die manier raak je het langzaam maar zeker gewoon om wilde groenten en kruiden te integreren in je maaltijden.
Probleem: Het weer was mooi en de omstandigheden waren ideaal, maar je bent het rats vergeten om te gaan plukken, en nu regent het weer en heb je weer geen wildplukoogst...
Oplossing: Dat we het vergeten om te gaan wildplukken, komt omdat we het niet meer gewend zijn. We zijn het gewoon dat alles in de winkel of bij de boer voorhanden is. We zijn het wildplukken verleerd. De oplossing ligt in mildheid voor jezelf en in het aankweken, stapje voor stapje, van nieuwe gewoontes. Dit gaat traag, en dat is ok.
3)We ervaren Wildplukschroom en we hebben een Cultuuromslag nodig:
-Ik heb al mijn kruidenkennis geleerd uit boeken en van vrienden. Er was geen grootmoeder of buurvrouw die me bij de hand nam en me door een tuin of veld rondleidde en die me leerde: dit kan je eten, dit niet. Daardoor heb ik, en ik denk velen vandaag de dag, een zekere wildplukschroom: zelfs al weet ik 100% zeker dat een plant eetbaar is, toch sta ik er weigerachtig tegenover om die plant te plukken, laat staan in mijn mond te steken.
Want: is het wel echt veilig? Ja, je mag berenklauw eten, maar mag je het in je keuken ook aanraken met blote handen, als je het in stukjes snijdt? Mag je het wel rauw eten? Mag je er wel veel van eten? Wat als de grond vervuild is?
Probleem: We zijn het ontwend om wilde planten te eten, en dus ervaren we een zekere angst om deze planten, die NIET uit de ('veilige') winkel komen, op te eten.
Oplossing: Lieve Galle raadt in haar (uitstekende) boek In het Wild Geplukt aan om echt plant per plant te werken. Begin met slechts 1 wilde plant, en leer die kennen, he-le-maal.
Andere oplossingen om je wildplukschroom te overwinnen: kruidencursussen volgen, bij anderen aansluiten, netwerken vinden: verbinden.
-Wat Cultuuromslag betreft: ik blijf het zo vreemd vinden, dat ik bv echt moeite heb moeten doen en iets heb moeten overwinnen om pakweg zevenblad en kaasjeskruid voor de eerste keer echt klaar te maken, terwijl zevenblad door o.a. de Romeinen een gewaardeerde en doodnormale bladgroente was, en dat kaasjeskruid in Israël op de markt te koop is. Zo zijn er voorbeelden te over van wilde groenten die vroeger (en vaak vandaag nog, alleen in andere landen, op andere plekken) 'in cultuur' zijn:
-enorm veel traditionele brandnetelgerechten in Servië
-gebleekte paardenbloem op de markt te koop in Frankrijk
-berenklauwsoep in Rusland
-...
Waarom brengen we niet zelf een nieuwe, voedzamere, gezondere en ecologischere want lokale en duurzame cultuur op gang?
=>Dit is ook wat Sandor Katz in zijn cult klassieker Wild Fermentation beoogt: breng zèlf je lokale cultuur in beweging, door te koken met zelf gefermenteerde of zelf geplukte planten! Wil je nog meer over Sandors interessante cultuurideeën lezen op deze blog, check hier: We zijn allemaal compost!
-Ik denk voorts dat er ook een zekere 'Makkelijkheidsschroom' speelt: wilde planten verschijnen, zomaar, vanzelf, zonder dat je er ook maar iets voor hoeft te doen, in je tuin. Ze staan er voor het plukken, ze zijn alomtegenwoordig, en net die gemakkelijkheid van deze planten speelt ons, denk ik, parten. Moet je niet wat meer moeite doen voor je eten? Is het niet te mooi om waar te zijn?
Van je tomaten kan je tenminste nog vertellen dat je ze met liefde uit zaad hebt opgekweekt, vertroeteld, juist hebt opgebonden, geselecteerd, met compost hebt verwend, enzovoort.
Maar je kan moeilijk gaan 'stoefen' over hoe goed je brandnetels of je knopkruid het dit jaar doen...
-Oplossing voor Makkelijkheidsschroom: een knop in je hoofd omdraaien. In plaats van al die 'on'kruiden wantrouwig te bekijken als 'dat moet ik allemaal nog uittrekken' kan je de waarde van deze wilde, makkelijke groenten gaan appreciëren. En dankbaar zijn voor hun overvloedige en langdurige aanwezigheid, de gulle en gezonde, makkelijke en unieke oogst die ze je schenken, en die je in geen enkele winkel vindt.
Samenvatting van de Oplossingen om met Meer Wildpluk te Koken:
Om vaker en met meer wilde planten te koken hebben we nodig:
1.Voorbereiding (plannen)
2.Visualiteit (zorg dat deze planten beschikbaar en bereikbaar zijn in je keuken, koelkast of diepvries)
3.Mentaliteitsverandering
Wat betekent dit in de praktijk?
1.Plan af en toe plukmomenten in, bewust. Leer planten plant voor plant kennen.
2.Zet geplukte, voorbereide en/of gedroogde wilde planten duidelijk zichtbaar en bereikbaar in de keuken. Maak gedroogde wilde kruidenmengsels. Maak gedroogde wilde soepgroentenmengsels. Vries geplukt en gekookt zevenblad in. Droog brandnetelzaadjes.
3.Hou alle voordelen van wilde groenten voor ogen en kijk met andere ogen naar je tuin: daar groeit geen onkruid, maar weelderig, waardevol lekkers.
Stappenplan voor meer koken met wilde planten:
1.Maak een Plan en een Voorbereiding: wanneer kan je gaan wildplukken? Met welke plant ga je beginnen? Welke oogst kan je bewaren, op welke wijze, en hoe ga je die zichtbaar in je keuken zetten?
2.Ga effectief verzamelen, plukken en klaarmaken.
3.Maak er, op je eigen tempo, een Gewoonte van om een beetje wild groen aan je maaltijden toe te voegen op de manier die jou het beste past.
4.Gebruik wildgeplukt groen als kruiden en of thee (bv brandnetelzaad, bijvoetblad, berenklauwzaad, ...). Creëer een Wilde Kruidenkast: verzamel zaden, droog groene planten, doe in potjes en label.
5.Gebruik wildgeplukte bladgroenten in hartige of zoete maaltijden zoals risotto, soep, pannenkoeken, brood, spaghettisaus, stoofpotten, ...
6.Gebruik wildgeplukte planten bij specifieke maaltijden, zoals je ontbijt: wat brandnetelzaden door je muësli of pap, of door je zelfgebakken brood, in de spread die je op je boterham smeert, in je thee of zelfs chocomelk (berenklauwzaad of venkelzaad).
Tot slot nog enkele wildpluk recepten hier ter inspiratie:
-Oosterse Couscous met Brandnetels
-Rozenbottel Ketchup, rozenbottel als tomaat
-Miso met brandnetel en zevenblad
-Zelf (wilde) hydrolaten maken (om mee te koken o.a.)
-Gezonde(re) Wilde Kruiden Limonade Zelf Maken
-Lokaal Superfood: Hoe verwerk je veel Wilde Bramen?
Kook jij al met wildgeplukt groen?
