vrijdag 11 oktober 2024

Boekbespreking: Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, Kutluhan Özdemir, Uitgeverij Samsara

Boekbespreking: Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, Kutluhan Özdemir, Uitgeverij Samsara*

*Uitgeverij Samsara stuurde me dit boek op. Als jij besluit om een aankoop te doen nadat je op een boekenlink in deze tekst hebt geklikt, verdien ik een kleine commissie. Zo help je me om te blijven bloggen, bedankt alvast!

De boekbespreking van Natural Farming volgt na mijn intro, maar ik schets eerst even wat context.

Omgevingspessimisme?

De afgelopen tijd voelde ik me moedeloos en ontmoedigd door de omgeving waar ik woon: het Belgische platteland. Ik woon hier een goeie tien jaar, en oorspronkelijk trokken de weidse vergezichten, de schoonheid van de natuur en de rust hier mij aan, evenals de mogelijkheid om zelf te tuinieren.

Maar de laatste tijd stoor ik me enorm aan:

1)Steeds meer lawaai: tegenwoordig hoor je hier de hele dag door landbouwmachines, verkeer, vliegtuig of -helikoptergebulder en grasmaaiers. 

2)Steeds meer gemotoriseerd verkeer: dat steeds brutaler, omvangrijker en sneller lijkt te worden: auto's zijn breder, hoger en langer. De huidige landbouwmachines zijn ronduit beangstigend gigantisch, met banden die hoger zijn dan ik (1m64). Automobilisten rijden vaak sneller dan toegelaten, want iedereen is gehaast. 

3)Steeds meer stank en gif: uitlaatgassen, mest en met name chemische bestrijdingsmiddelen verzieken de frisse lucht. Voor ik hier kwam wonen, had ik nog nooit de geur van pesticiden geroken. Wij eten en tuinieren bio, maar waar worden langs drie zijden omringd door monocultuur velden, zoals aardappelen en appelen, en die behoren tot de meest bespoten groenten en fruit. Ook spuiten nagenoeg al onze directe buren chemicaliën op hun gazon.

4)Dierenleed is alomtegenwoordig: Aan de vierde zijde van onze tuin grenst een wei (wordt bespoten en bemest) met koeien. Net als de tractors worden deze dieren steeds groter gefokt omwille van de winst. Hun kunstmatig hoge gewicht bezorgt de koeien veel pijn: ik zie hoeveel moeite het hen kost om overeind te krabbelen, ik zie hen vaak strompelen door de wei.

Lawaai, stank, vervuiling en dierenleed: zelfs bijenkasten die bij het koolzaad staan worden mee besproeid met pesticiden... Lees meer over hoe je de bijen kan echt kan helpen met o.a. natuurlijke boomstamkasten hier.

Ik word moedeloos van deze destructieve menselijke ingrepen in de natuur rondom me. Ik zie de diepe voren die de tractoren nalaten, de kaalslag nadat het land geoogst (geplunderd) is, de overvloed aan modder op de wegen na de zoveelste, steeds vaker voorkomende overstroming, de oranje velden, het elk jaar afnemende aantal zwaluwen, ik hoor het geloei van stalkoeien die nooit het daglicht aanschouwen. 

Nieuwe Hoop en Hoogdringendheid

Toen ik de kans kreeg om het nieuwe Natural Farming boek van Kutluhan Özdemir te bespreken, dacht ik zelfs even: laat maar, wat heeft het voor zin? 

Maar de uitleg op de achterflap, ..., wekte mijn nieuwsgierigheid, en de vermelding van de naam Masanobu Fukuoka trok me over de streep.

Mijn beduimelde oude exemplaar van deze cult klassieker...

Jaren geleden kocht ik The One Straw Revolution van Masanobu Fukuoka toen ik doorheen India reisde. Een andere reizigster had me over deze Japanse wijsgeer/landbouwer verteld: zijn boek had haar leven veranderd. En The One Straw Revolution veranderde ook mijn leven: het zorgde ervoor dat ik biologisch ging eten, en dat ik op natuurvriendelijke wijze wou gaan tuinieren.

Ik las al eerder over Natural Farming, toch vond ik het niet vanzelfsprekend om het op mijn stukje land toe te passen. Ik experimenteerde met permacultuur, karton leggen, ik mulchte ooit al eens met stro, ik voerde een eindeloze 'strijd' tegen netels, ik kreeg een 'tuin burnout' en gaf het tuinieren op na allerlei tegenslagen (mijn vriend die een pols ongeluk had zodat ik er in de tuin alleen voor stond, de eeuwige slakken en woelratten, de overstroming van de moestuin) en allerlei gebeurtenissen in mijn leven die zorgden dat ik minder tijd en aandacht aan de tuin kon geven. Ik vergat Fukuoka. Ik begon te geloven dat ik geen groene vingers had: wat ik ook deed, mijn tuin verwilderde steeds opnieuw.

Af en toe zorgden parels als Het Wildplukboek van Lieve Galle en Het Basisboek Wilde Bladgroenten van Laurette Van Slobbe voor spranken van hoop: je hoeft de netels en het knopkruid niet uit te trekken -- eet ze gewoon op, leef en vier de wilde moestuin!

Door het lezen van Natural Farming heb ik opnieuw hoop gekregen. Ik hoef helemaal geen groene vingers te 'kweken': "Als we afstemmen op de wijsheid van de natuur creëert dit vanzelf overvloed aan gezond voedsel,' aldus Kutluhan. 

Een Prachtig Project

Natural Farming zet de mooie filosofie van Fukuoka om naar de praktijk: Özdemir wil je helpen om de bodem terug tot leven wekken -- letterlijk en figuurlijk: ook je innerlijke bodem. 

Wat de ondertitel betreft: het gaat NIET over niets doen in de tuin, het gaat over het vertrouwen in de natuur herstellen. Over terug naar de kern gaan. Het gaat over minimale interventie, wat niet overeenstemt met 'op je luie gat gaan zitten': 'Doe wat nodig is, wanneer het nodig is.'

Het Natural Farming boek biedt heel praktische tips: je leert alles over snoeien en vooral niet snoeien, over het belang van natuurlijke zaden, over hoe je wilde planten kan beheren, er is een stappenplan voor het aanleggen van een natuurlijke moestuin en het opnieuw tot leven wekken van de bodem, ongeacht hoe bewerkt of uitgeput het land dat jij beheert is, en ongeacht hoe groot of klein het is. Kutluhan beantwoordt de meest gestelde vragen en helpt daarbij een aantal hardnekkige mythes vakkundig de wereld uit. Natural Farming bevat ook een uitgebreide, heldere uitleg over hoe je zelf zaadballen kan maken

Geraakt en ontroerd

Bovenal bracht dit boek bij mij een gevoel van hoogdringendheid teweeg en raakte het een gevoelige snaar, waarover hieronder nog meer. Kutluhan zegt dat hij hoopt te inspireren, en dat doet hij absoluut.

Özdemirs boek en zijn manier van leven -- zie zijn website -- raken duidelijk bij meerdere mensen een gevoelige snaar. Waar Özdemir gaat, en waar hij zijn gratis workshops Natural Farming geeft, daar ontspruiten nieuwe groepen vrijwilligers die de aarde -- onze bodem -- willen helpen herstellen, daar ontkiemen nieuwe ideeën, daar ontstaat samenwerking en vreugde. Herbebossingsfestivals! Zaadballen maken met zijn allen

'De juiste acties ondernemen op het juiste moment.'

Recent nog is 10.000 € aan crowdfunding opgehaald na een oproep van Özdemir: 

hij wil Fukuoka's droom waarmaken: zaden zaaien in de woestijn in Kenya, waar hij de mensen zelfvoorzienend leert worden!

Je kan hier meer lezen over de actie Seeds in the desert.

Het boek Natural Farming is zèlf de prachtige vrucht van de noeste arbeid van talloze vrijwilligers en enthousiaste volgelingen van deze nieuwe, 'Jonge Fukuoka' in o.a. België, Italië en Griekenland. 

Overal ontstaan Natural Farming tuinen en initiatieven. Kijk bij Natural Farming België en Nederland voor hoop en inspiratie, ik kies er hier even het mooie Leef Project uit als voorbeeld. Dit is de hoop die ik nodig had, en daarvoor ben ik Kutluhan Özdemir en alle Natural Farming vrijwilligers en tuiniers enorm dankbaar

Want: de tijd is gekomen. We kunnen ons geen pessimisme permitteren. Ook niet als we ons middenin de totale verwoesting van de aarde, en het totale verlies aan vruchtbaarheid en aan diversiteit bevinden: JUIST NU moeten we in actie komen. 

Ik ben dol op lange boekbesprekingen, toch kan ik onmogelijk het Natural Farming boek helemaal samenvatten: het is heel rijk, het biedt theorie en praktijk, stof tot nadenken, inspiratie, handvaten, maatschappijkritiek en alternatieven. Een vruchtbaar boek!

Onze vrienden, de Bomen

Wat me persoonlijk het meest raakte was hoe Özdemir bomen beschrijft. 

Bomen zijn als mensen: ieder exemplaar een uniek individu. Toen ik Kutluhans uitleg las over waarom en sinds wanneer mensen bomen snoeien, maakte ik voor de eerste keer bewust de vergelijking tussen bomen en die andere levende wezens, elk van hen individuen, die in de industriële veeteelt op onvoorstelbaar gruwelijke manieren lijden en uitgebuit worden. Bij kippen kapt men snavels af, bij koeien horens, bij varkens worden de staarten afgebrand. 

=>Deze dieren worden, net als de bomen, gesnoeid

Ze worden verminkt en uitgebuit ten behoeve van winst en van wat mensen willen eten. 

De dieren worden volgepropt met medicijnen, antibiotica en bespoten voeder -- de bomen worden met chemicaliën en vergif bespoten, onder kunstmest bedolven. 

In de vee industrie miskweekt men dieren (kuikens, kalveren, biggen, ...) om veel sneller dan normaal 'volgroeid' te zijn: ze worden al op heel jonge leeftijd geslacht. Net zo worden bomen veel te snel en kunstmatig opgekweekt, door snoeien onder stress gezet, waardoor ze veelvuldig fruit dragen, om daarna gerooid (= geslacht) te worden. Een niet gesnoeide boom leeft honderd à honderdvijftig jaar. Een gesnoeide boom leeft maximum vijfentwintig jaar. 

Wij behandelen bomen net als dieren in de industrie: als levenloze dingen, die enkel 'dienen' om winst op te leveren. En dit, terwijl bomen zovele zo enorm waardevolle talenten hebben: 

-ze verrijken de biodiversiteit

-ze verrijken de bodem

-ze zorgen voor schaduw

-ze reguleren het klimaat

-ze zuiveren de lucht

-ze houden water vast in de grond

-Uit Natural Farming: 'Ze vertegenwoordigen de wijsheid van de natuur, ze vormen een bron van inspiratie voor iedereen die de verbinding met de aarde wil herstellen.'

Bijna nergens vind je nog natuurlijke bomen, bomen die zichzelf mogen uitzaaien. Er leeft dan ook het wijdverbreide misverstand (ook bij mij, tot voor het lezen van dit boek) dat een 'wilde' zaailing van een fruitboom geen of geen eetbaar fruit zal dragen. Dat doen ze dus wel! 

Omgevings-Hoop!

Bedankt voor de inspiratie en de hoop, Kutluhan en alle vrijwilligers van Natural Farming. Ik verdiep me verder in het herstellen van de bodem, ik ga op zoek naar oude bomen, ik ga zaadballen maken, ik ga mijn exemplaar van The One Straw Revolution herlezen en hier bespreken. En ik ga bomen zaaien. 

Ik wil nog meegeven dat er, ook in mijn straat, minstens drie gezinnen zijn die wel milieuvriendelijk tuinieren en vegan eten, en onlangs is er in onze buurt zelfs een nieuw bos aangeplant: er zijn lichtpuntjes!

Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, een boek voor iedereen die mee wil werken aan het helpen herstellen van de natuur, NU, nu het nog kan: voor iedereen die zaden van hoop wil zaaien in de woestenij waarin we momenteel leven. 


vrijdag 4 oktober 2024

Vegan Recept: Georgisch Walnoten Snoep

Een taai, kauwbaar zoet èn vullend notensnoepje: als het goed gedroogd is ziet het er zo uit...

Vegan Recept: Georgisch Walnoten Snoep

Bijna elk jaar brengt een lieve buurvrouw ons prachtige, dikke grote walnoten. Wij kraken, pellen en eten dan dat het een lieve lust is! Elk jaar probeer ik ook iets nieuws uit met walnoten in desserts. 

Deze herfst maakte ik churchkhelaGeorgisch walnotensnoep. Georgiërs rijgen droge walnoten met een naald aan een katoenen draad (dit gaat heel makkelijk, het duurt alleen lang): zo verkrijg je een streng noten. 

Vervolgens koken ze een deel druivensap in zodat het geconcentreerder wordt en laten ze dit sap indikken met een mengsel van (maïs)bloem en suiker

Tenslotte dopen ze de strengen walnoot in deze dikke zoete pudding, en hangen ze het verkregen snoep te drogen. Ik gebruikte een droogoven om het droogproces te versnellen en te verzekeren, want hier hebben we vaak minder zon.

De benodigdheden voor churchkhela: noten, (maïs)bloem en suiker, en sap (ik gebruikte appel en een restje druivensap)...

Ik ken deze zoete walnootsnack van lang gelden toen ik door Turkije reisde: daar heet het sujuk. Ik was altijd al geïntrigeerd door dit kleurrijke, taaie, vreemdgevormde langwerpige snoepje. Uit ervaring weet ik bovendien dat mensen in die hele regio de meest fantastische zoetigheden maken met walnoot (ik proefde er destijds heel wat walnootgebakjes en koekjes). 

Ik moèst dit recept dus uitproberen. Ik baseerde me op dit recept van eurasiaspace.org omdat het me authentieker leek. De Georgische mama's rollen nu waarschijnlijk hoofdschuddend hun ogen ten hemel, maar ik had echt niet de tijd om alle benodigde walnoten aan een draad te rijgen. Ik maakte één kleine streng, en de rest van het recept rolde ik uit op bakpapier om zo een gelijkaardige worstvorm te verkrijgen. Ik had namelijk over deze snellere manier van churchkhela maken gelezen op turkish-desserts.com -- wat een fantastische site trouwens, en wat een mooie desserts!

De gekke gestolde, kaarsachtige vorm van het churchkhela snoep, hangt te drogen aan een wasrek... Later deed ik hem in de droogoven omdat het hier niet zo warm en zonnig was...

Ik moet zeggen dat de notenstreng er veeeeel geslaagder uitziet en ook veel makkelijker droogt. Dus als je dit recept wil uitproberen en je hebt de tijd, ga voor de geregen notenstrengen. Voor beide methodes gebruik je best een droogoven, om schimmel te voorkomen. Duw de worsten dan plat en maak er een soort dik fruitleer van, draai het ook af en toe om in de droogoven.

Niet vergeten: de draad mag je niet opeten!!!

De snellere methode: pudding uitspreiden, noten erin, oprollen, drogen...

Ook nog interessant:

Traditioneel wordt churchkhela met druivensap en walnoten gemaakt, maar je kan ook gaan voor:

-cashews, amandelen, hazelnoten, pompoenpit, ...

-rozijnen, abrikozen gedroogd, gedroogde appeltjes, ...

-Allerlei soorten fruitsap: appelsap, perensap, kiwisap, rodebessensap, rabarbersap, frambozensap, bramensap, moerbeisap, granaatappelsap, dus misschien ook wel kweepeersap! Eindeloze mogelijkheden. En de kleur van het sap bepaalt de kleur van het snoep! Mocht je dit recept uitproberen met kombucha, laat me zeker weten hoe het ging, alvast bedankt!

In dit filmpje gaan ze bv aan de slag met frambozen en kiwi, en deze Georgische mama's nemen dus wel degelijk de tijd om àl hun noten aan draad te rijgen...  

Hoe smaakt het? Zoetzurig, chewy, taai maar fijn om op te kauwen, en het vult: een mix tussen snoep en energiereep, niet eens zo ongezond vanwege de noten!

Wil je nog meer semi-gezond (want bevat wel degelijk suiker) walnotensnoep? Probeer dan zeker fruitleer! Kijk bij mispelfruitleer, pompoenfruitleer, rabarberfruitleer, en rabarberfruitleer met appelmoes, kweepeerfruitleer -- je kan bij elk soort fruitleer stukjes walnoot toevoegen: heerlijk! 

Drogende Churchkhela!

Vegan Recept: Georgisch Walnoten Snoep, gebaseerd op dit recept

Nodig:

-1l druivensap (of ander sap)

-200g verse maar droge walnoten (of andere noten)

-125g (maïs)bloem

-2el suiker

-katoenen draad en dikke naald

-droogrek (een wasrek werkt prima, met bv een krant eronder tegen het smossen).

-als je de snellere methode wil proberen: een beetje neutrale olie om een bakpapier mee in te smeren op een bakplaat of werkoppervlak. 

-een pannenlikker

-kookpot met dikke bodem 

-een lepel om goed mee te kunnen roeren of spatel

Hoe maak je het?

1.Zorg dat je noten al aan de draad geregen zijn. Dit neemt behoorlijk wat tijd in beslag! Maak een knoop aan het uiteinde, en als je klaar bent ook aan het begin. Maak een lus aan het einde zodat je de streng kan omhoog hangen. Leg een krant onder het droogrek.

2.Doe de helft (500ml) van het sap in een kookpot met dikke bodem.

3.Kook dit sap een kwartier lang op laag à medium vuur.

4.Meng ondertussen de andere helft van het sap met de bloem en de suiker. Zorg ervoor dat er geen klonters zijn!

5.Als je voor de snellere methode gaat: olie een bakpapier in op een bakplaat of werkoppervlak. 

6.Giet nu het bloem-suiker mengsel bij het ingekookte sap. 

7.Breng opnieuw aan de kook en roer voortdurend. 

8.Blijf ongeveer een kwartier roeren terwijl het zachtjes kookt, totdat het mengsel indikt en vermindert.

9.Authentieke methode: dompel de streng onder en verspreid mbv lepel of pannenlikker de pudding over de notenstreng.

10.Hang de streng op aan het droogrek. 

11.Dan hang je het twee weken te drogen op een donkere plek. 

12.Nu is het enkele maanden houdbaar, als het goed is. Vertrouw op je neus!

13.Snelle methode: spreid de pudding uit op de ene helft van het bakpapier.

14.Drapeer de noten erover en duw ze erin met de spatel. Rol dan op. 

15.Laat afkoelen, daarna kan je het al in stukjes snijden en serveren. 

Wil je de churchkhela echt goed droog hebben, dan is het aangeraden om het in de droogoven een aantal uur op lage temperatuur te drogen, check af en toe. 

Smakelijk!!!