zondag 2 februari 2025

Easily Make Tempeh At Home With... Your Own Body Heat?!


Easily Make Tempeh At Home With... Your Own Body Heat?!

--New Series: Make Your Own Tempeh, fun tempeh facts, tips, tricks and creative ideas!! --

For a few months now, I have been to-tal-ly into making my own tempeh. I never liked shop-tempeh: boring, slightly bitter taste, weird texture. 

But then I tasted tempeh a friend had made herself, and that tempeh's taste was delicious: nutty, umami. And the structure was crucnhy and goooood. 

I went on a Tempeh Quest: what it is, how you make it, what you can do with it, and I can tell you: I went from one surprising discovery to the next... A little like Alice ending up in Wonderland -- Tempehland. In this new series I tell you all about making tempeh at home without an incubator, without plastic, how you can prepare tempeh so it tastes delectable, and many more things. 

Let me take you by the hand and lead you along all the wonders I encountered in Tempeh-World. Do you like eating, vegan innovations, food for the future? Let's go!

Today: Easily Make Tempeh At Home With... Your Own Body Heat*

*Domingo Club sent me a Tempeh Necklace. I give you my honest opinion! I don't usually write in English, (you can read the Dutch version of this text here), but this product amazed me so much that I think as many people as possible should know about it. If you like what you read, please share! Thank you!!!

Two glass petri dishes, a bioplastic encasement, and a cotton string enable you to make your very own tempeh: the Tempeh Necklace... 

Tempeh Making and The Incubation Process

Making your own tempeh is relatively easy, but there is one condition you have to take account of: tempeh has to ripen for two days at a temperature between 28 en 37°C

In Indonesia, tempeh's homeland where it was discovered long ago, this ripening process is peanuts, since the climate over there is tropical. But, what if you live in Europe or other colder regions, and you want to make tempeh during the winter

In a future post I will discuss loads of creative solutions for easy and cheap DIY incubators. But today I will discuss the all time easiest, most efficient and cheapest of all methods ever: ferment tempeh with your own energy!

I received this package in the mail. It contains: 1 tempeh necklace, 1 bag of organic non-gmo soy beans, 1 bag of tempeh-starter, 1 instruction leaflet, 1 sticker, 1 card and 1 nice little note...

Your Body as an Energy Efficient, Cheap and Easy Incubator

While I was researching tempeh incubators, I kept thinking about body heat, since our body temperature is at 37°Cprecisely the temperature that tempeh needs!

I was happy to find out that there actually already are Tempeh Pioneers who have made tempeh using their own bodies as incubators!

1.New-Zealand Diana Noonan mentions there are people who sleep next to their tempeh: Some fermenting fanatics take their bags to bed with them. :)

2.This (I think?) Belgian lady made tempeh by putting inoculated beans in a plastic bag with little compartments separated with rubber bands -- she tied it around her waist. .She mentions she kept the tempeh 'on' for 13 hours and even took it for a walk :)

3.The most surprisingly artful and even touchingly (I think) beautiful example of people who use body temperature to incubate tempeh is found at Domingo Club

Two intensely creative Belgians: Maud Bausier en Antoine Jaunard set up the Barcelona based Domingo Club. It is their mission to promote plantbased proteins.

They believe real change starts with our daily habits, and that an essential part of the solution for the climate crisis starts with sustainable food. That is why they develop tools so that everyone can easily make tempeh at home!  

Besides many other wonderful projects concerning food -- be sure to check their website!! -- they have introduced a tempeh incubator machine, the Domingo Fermenter for tempehmakers in colder climates, as well as...

The Domingo Necklace, a jewel made out of sustainable and see-through materials, within which everyone can make a mini tempeh using only their own body heat!

You can order the necklace here:

https://domingoclub.com/products/domingo-necklace

The organisation MOLD published an interesting article about the Domingo Club and their fabulous fermenting-jewel:

https://thisismold.com/object/domingo-necklace-tempeh-fermentation


The Necklace, filled with inoculated beans BEFORE fermentation...

Domingo Tempeh Necklace

I tried out the Domingo Necklace!!!!

I am SO happy with the beautiful box Domingo Club sent me: an ecological cardboard box, containing:

-the tempeh jewel

-a bag of organic, non-gmo dehulled soy beans grown in Italy.

-a bag of tempeh starter: rhizopus, grown in Belgium!

-a booklet with detailed and easy to follow instructions

-I also received a fun sticker, a nice letter and a card!

The Domingo Necklace is produced in Barcelona -- it consists of a 3D-printed bioplastic encasement, a cotton string and two glass petri-dishes.


The bioplastic little moon with a tiny hole to scoop up the required amount of starter culture with...

'Every detail counts': the petri-dishes contain a bioplastic 'moon' with a double function

1.You use it to measure the amount of dry beans needed: just scoop up as many dry beans as fit in the dish with the 'moon' in it.

2.With the hole inside the 'moon', you measure the amount of tempeh starter needed!

Ingenious!

Soy beans cooked al dente: here they are being dried on a clean dish-cloth...

Making Tempeh Using Your Own Body: How?

I will discuss in detail how you can make your own tempeh with or without the Domingo Necklace in one of the next blogs in this series. It is not difficult to make tempeh once you know the steps. Domingo Club provides a leaflet with clear instructions. Today I only discuss the experience I had with the Domingo Necklace:

1.I boiled the amount of soybeans that was in the bag.

2.I dried the cooked beans with a clean towel.

3.Using the little 'moon' scoop, I measured the required amount of  tempehstarter, and I mixed it with the beans.

I fill the petri dish with the boiled and inoculated beans...

4.I put the starter+beans mixture in the smallest petridish, fit the second petridish on top, and clicked both dishes into the bioplastic 'encasement'. Then I put the necklace around my head and put it under my pullover. 

5.I wore the necklace for two days -- at night you can put it underneath your pillow: there's enough warmth there to keep your tempeh cosy.

The tempeh is ready...

My Experience

I found the idea of being able to 'grow' my dinner with my own energy a superfascinating idea. I also 'bonded' with 'my' tempeh: it was like caring for some sort of quiet pet (in reality for a gigantic amount of microscopically tiny benevolent organisms). Wherever I went, my tempeh followed: tidying the house, walking the dog through the cold, and at night the tempeh, too, 'slept' underneath my pillow. When it was ready, I almost missed it! I like the idea that I can easily grow a new mini tempeh burger whenever I want, with my own body heat...

The tempeh also tasted super nice!


 
Raw tempeh in the pan...

Possible Disadvantages

-if all goes well, you get one tiny tempeh with one necklace at a time. But: also a small amount of tempeh contains an enormous amount of proteins and nutrients. This is concentrated stuff... It could be super fun to 'tempeh' with the whole family: everone creating their own personal dinner with his or her personal Domingo Necklace! An adventure that is endlessly repeatable, once you've acquired the necklaces...

-even a small amount of dry beans requires a relatively long cooking time: 40 to 60 minutes. Solution: cook the beans together with other food. Or use a steampan (they will be ready sooner, and this cooking process requires less energy).

-seen as you will get the best results when you were the necklace skin-to-skin, with some clothing over it (the incubation process requires heat and darkness), sadly, you cannot show off your necklace the whole time. Personally I felt a bit like Frodo The Tempeh Bearer in stead of the Ring Bearer: 'Keep it secret, keep it safe!'

-the petri-dishes are made of glass, and therefore they are fragile. Luckily the bioplastic encasement keeps them safe.

-Maybe you use a very strong perfume: when making tempeh using body energy, you better omit any strong scents... 

Domingo Club suggests baking your tempeh in a little olive oil, with some soy sauce and a pinch of pepper and salt...
YUM!

Advantages

-with the Domingo Necklace you are able to create your own personal tempeh without any incubator, without any expensive technological machinery,  and with your own body energy: I call that REVOLUTIONARY! This is culture! This is what Sandor Katz calls starting your own edible revolution! This takes 'grow your own food' to an entirely different level!

-once bought, you can reuse your necklace indefinitely.

-the Domingo jewel is made out of bioplastic and so it is skin friendly: I'm allergic to metals, so I normally never wear any jewelry.

-the method is relatively foolproof: once you know how to do it, it is super. easy to make tempeh this way.  

-so with the help of this necklace it is relatively cheap to make your own tempeh, which is much tastier than storebought tempeh. 

-you can take your necklace anywhere you want to: from now on, you can make tempeh everywhere and anytime you want! 

Little Tempeh Burger cut in half...

-to create your own tempeh in this way is very ecological: you grow a vegan protein source with your own energy... 

-The Domingo necklace lends itself for all kinds of mini tempeh adventures, because did you know: you don't have to stick to just soybeans? In a future blog for this series I will discuss how you can also make tempeh from other legumes and even nuts and grains. 

-the jewel is pretty, ingenious, practical, stylish, lightweight -- it is simply cool

-even though it is best to cover it with your clothes, you can take out the jewel for a short time to show it off: what a great conversation starter :) 

-it is excellent material for fermentation workshops

-a wonderful gift for every vegan, and for anyone who loves cooking, fermenting and experimenting in the kitchen. 

-Domingo Club suggests sharing your Domingo Necklace with a loved one, so that you create a connection, just like the mycelium... In this way, just like the fine rhizopus threads, we create a sustainable network for a more ecological future...

Conclusion

I found this little tempeh experiment incredibly inspiring and I'm going to put this necklace to use many, many more times! While I was wearing it, I wondered: are there any more 'body incubated tempeh' possibilities? 

Maybe someone some time soon will come up with tempeh wrist-warmers, shin-protectors, thigh-warmkeepers, tempeh push up bra's :) or even tempeh turtleneck sweaters? Tempeh 'baby' wrap carriers, or tempeh belly belts

If you design or try out something similar, or if you have another fun tempeh-wear idea: please let me know!

I usually only write in Dutch, but I like the Domingo Necklace SO much that I now publish this text in English too -- you can read the Dutch version here. I just want to reach as many people as I can with this information that I find so very useful and important... 

So feel free to share: thank you!!! 

Maud en Antoine formulate it like this:

Making and eating Tempeh is the best solution we've found

1.To tackle the climate crisis

2.To fix our broken food systems

3.To eat nutritious, sustainable and affordable food...

At home.

Are you part of the Club yet?



zondag 26 januari 2025

Makkelijk Zelf Thuis Tempeh Maken Met... Je Eigen Lichaamswarmte?!

Makkelijk Zelf Thuis Tempeh Maken Met... Je Eigen Lichaamswarmte?!

--Nieuwe Reeks: Zelf Makkelijk Tempeh Maken, weetjes, tips, trucs en originele ideeën!!--

Sinds een paar maanden ben ik he-le-maal into Zelf Tempeh Maken. Ik vond tempeh uit de winkel nooit lekker: saai, een tikje bitter van smaak, rare textuur.

Maar toen proefde ik tempeh die een vriendin thuis had gemaakt, en de smaak van die tempeh was héérlijk: nootachtig, umami. De structuur was knapperig en lekker.

Ik begon een zoektocht naar tempeh: wat het is, hoe je het maakt en wat je er allemaal mee kan doen, en ik kan je vertellen: ik viel van de ene verbazing in de andere. Een beetje zoals Alice die in Wonderland terecht is gekomen – Tempehland. In deze nieuwe reeks bespreek ik hoe je tempeh thuis kan maken zonder incubator, zonder plastic, hoe je tempeh lekker kan bereiden en opeten, en nog veel meer. 

Laat me je bij de hand nemen en je meenemen langs alle wonderen die ik in Tempehland leerde kennen. Hou je van lekker eten, van vegan innovaties, van voedsel voor de toekomst? Laten we gaan!

Vandaag: Makkelijk Zelf Thuis Tempeh Maken Met... Je Eigen Lichaamswarmte...*

*Domingo Club stuurde mij een Tempeh Juweel op dat ik mocht uitproberen. Ik geef je mijn eerlijke mening!

Twee glazen petrischaaltjes, een bioplastic houder, en een katoenen koordje om tempeh in te maken: de Tempeh Halsketting...

Tempeh Maken en Het Incubatieproces

Zelf tempeh maken is relatief gemakkelijk, maar er is een ding waar je rekening mee moet houden: tempeh moet een tweetal dagen kunnen rijpen op een temperatuur die tussen 28 en 37°C ligt. 

In Indonesië, het thuisland waar tempeh lang geleden ontdekt werd, is dat rijpen peanuts: het klimaat ginds is tropisch. Maar wat als je in Europa woont, en je bv in de winter tempeh wil maken

In een volgende post ga ik allerlei creatieve oplossingen bespreken om zelf makkelijke en goedkope incubators te maken. Maar vandaag bespreek ik de allermakkelijkste, meest efficiënte en allergoedkoopste manier ooit: tempeh fermenteren met je eigen energie!

Postpakketje met: 1 tempeh halsketting, 1 zakje bio sojabonen, 1 zakje starter, 1 instructieboekje, 1 sticker, 1 kaartje en 1 lief briefje...

Je Lichaam als Energie Efficiënte, Goedkope en Makkelijke Incubator

Toen ik opzoekingswerk naar tempeh incubators deed, dacht ik regelmatig aan lichaamswarmte: omdat onze lichaamstemperatuur 37°C is – precies de temperatuur die tempeh nodig heeft!

Ik was blij verrast te ontdekken dat er al effectief Tempeh Pioniers zijn die tempeh hebben gemaakt met behulp van hun eigen lichaam als incubator!

1.De Nieuw-Zeelandse Diana Noonan vermeldt dat er mensen zijn die hun tempeh mee naar bed nemen om hem 'op temperatuur' te houden: Some fermenting fanatics take their bags to bed with them. :)

2.Deze (denk ik?) Belgische dame maakte tempeh door een plastic zakje vol geïnoculeerde bonen met behulp van elastiekjes in een soort van worst compartimentjes te verdelen die ze rondom haar buik bond. Ze vertelt hoe ze de tempeh 13u aan'hield', en er zelfs mee ging wandelen :)

3.Het meest verrassend kunstige en zelfs ontroerend (vind ik) mooie voorbeeld van mensen die lichaamstemperatuur gebruiken om tempeh mee te incuberen komt van de Domingo Club

Twee mega creatieve Belgen: Maud Bausier en Antoine Jaunard, vestigden de Domingo Club te Barcelona. Het is hun missie om gefermenteerde plantaardige eiwitten te promoten. 

Zij geloven dat echte verandering begint bij onze dagelijkse gewoontes en dat een essentieel deel van de oplossing voor de klimaatcrisis bij duurzame voeding begint. Daarom ontwikkelen ze hulpmiddelen zodat iedereen thuis zelf makkelijk tempeh kan maken!  

Naast tal van andere prachtige projecten rond voeding -- check zeker hun website!! -- introduceerden ze o.a. een tempeh incubator, de Domingo Fermenter voor tempehmakers in koudere klimaten, evenals...

Het Tempeh Juweel: the DomingoNecklace, een halsketting van duurzame en doorzichtige materialen, waarmee iedereen met behulp van de eigen lichaamswarmte een minitempeh kan creëren!

Je kan de halsketting bestellen via deze website:

https://domingoclub.com/products/domingo-necklace

De website MOLD bracht een mooi artikel over Domingo Club en hun fantastische fermenteerjuweel:

https://thisismold.com/object/domingo-necklace-tempeh-fermentation


De Halsketting, gevuld met geïnoculeerde boontjes VOOR de fermentatie...

Domingo Halsketting Tempeh Juweel

Ik mocht het Domingo Juweel uitproberen!!!!

Ik ben ZO blij met het mooie postpakketje -- een duurzaam kartonnen doosje, dat bevat:

-het tempeh juweel

-een zakje met gepelde bio non-gmo sojabonen die in Italië geteeld worden.

-een zakje met tempehstarter: rhizopus, wordt in België gekweekt!

-een boekje met gedetailleerde en duidelijke instructies

-ik kreeg er ook nog een leuke sticker, een lief briefje en een kaartje bij!

Over elk detail is nagedacht, schrijven Maud en Antoine, en dat merk je! De Domingo halsketting wordt in Barcelona geproduceerd. Het juweel bestaat uit 3D-geprint bioplastic, een katoenen koord en twee glazen petrischaaltjes die in elkaar passen. 

'Every detail counts': de glazen schaaltjes bevatten een uitneembaar 'maantje' van bioplastic. Deze maan heeft een dubbele functie


Het bioplastic maantje met uitholling om de benodigde starterscultuur mee op te scheppen...

1.Je kan er je benodigde hoeveelheid droge bonen mee afmeten: net zoveel boontjes als er in het glaasje passen met de maan erin.

2.Via de kleine holte bovenin het maantje meet je de exact benodigde hoeveelheid tempeh starter!

Ingenieus!

De al dente gekookte sojaboontjes: hier worden ze gedroogd op een schone theedoek...

Zelf Tempeh Maken Met je Eigen Lichaam: Hoe?

Hoe je zelf tempeh kan maken met of zonder Domingo Halsketting bespreek ik uitgebreid en gedetailleerd in een van de volgende blogs in deze reeks. Tempeh maken is niet moeilijk, en Domingo Club voorziet een pamflet met heldere instructies. Vandaag bespreek ik alleen mijn ervaring:

1.Ik kookte de geleverde hoeveelheid sojabonen.

2.Ik droogde de net gare boontjes mbv een schone theedoek.

3.Met behulp van het 'maantje' mat ik de benodigde hoeveelheid tempehstarter af, en deze mengde ik met de bonen.

Ik vul het petrischaaltje met de gekookte en geïnoculeerde boontjes...

4.Ik deed de starter+boontjes mix in het kleinste petrischaaltje, paste het tweede petrischaaltje er bovenop, en bevestigde de twee schaaltjes in de bioplastic houder. Daarna hing ik de ketting over mijn hoofd en onder mijn trui. 

5.Ik droeg de halsketting twee dagen lang -- 's nachts kan je de ketting onder je hoofdkussen leggen: daar is genoeg 'nestwarmte'. Al in de voormiddag van Dag 2 begon het witte mycelium te groeien, totdat het hele glaasje wit zag.

De tempeh is klaar...

Mijn Ervaring

Ik vond het een superfascinerend idee dat ik mijn eigen avondmaal kon 'kweken' dankzij mijn eigen lichaamsenergie. Ik ontwikkelde ook een 'band' met 'mijn' tempeh: het is alsof je een soort van stil huisdier (in werkelijkheid gigantisch veel microscopisch kleine goedaardige organismes) verzorgt. Waar ik ging, ging de tempeh mee: huis opruimen, de hond uitlaten door de kou, 's nachts 'sliep' ook de tempeh, onder mijn hoofdkussen. En toen de tempeh klaar was, miste ik hem bijna! Het is een fijn idee dat ik vanaf nu wanneer ik maar wil supermakkelijk een tempehburgertje kan laten groeien dankzij mijn eigen lichaamswarmte...

De tempeh smaakte superlekker!


 
Nog ongebakken in de pan...

Mogelijke Nadelen 

-met één juweel bekom je, als alles goed gaat, 1 mini tempeehtje. Maar: ook een kleine hoeveelheid tempeh bevat enorm veel waardevolle voedingsstoffen en eiwitten. Het is geconcentreerd spul... Hoe leuk zou het zijn, als je met je hele gezin (elk zijn persoonlijke Domingo Halsketting) ieder zijn/haar persoonlijke avondeten 'laat groeien'?! En dit, eens je het juweel hebt aangeschaft: eindeloos herhaalbaar...

-ook een kleine hoeveelheid droge bonen moet je vrij lang koken: 40à60 minuten. Oplossing: kook de bonen samen met ander eten. Of kook ze in een snelkookpan (sneller klaar, minder energie nodig).

-aangezien het juweel best huid-op-huid ligt, met wat kleding eroverheen (incuberen verloopt warm en in het donker) kan je er niet de hele tijd mee lopen pronken... Persoonlijk voelde ik me een beetje Frodo The Tempeh Bearer ipv de Ringdrager: 'Keep it secret, keep it safe!'

-de petrischaaltjes zijn van glas, en dus breekbaar. Gelukkig houdt het bioplastic omhulsel hen veilig

-Misschien gebruik je een heel erg sterk parfum: wanneer je zelf tempeh maakt met lichaamsenergie, laat je sterke parfums beter achterwege.

Zoals Domingo Club voorstelt: in olijfolie gebakken, met wat sojasaus en een snuifje peper en zout...
NJAM!

Voordelen

-met deze halsketting kan je je eigen persoonlijke tempeh 'kweken', zonder incubator, zonder duur technologisch materiaal, en met je eigen lichaamsenergie: dat is wat mij betreft REVOLUTIONAIR! Dit is cultuur! Dit is ook letterlijk een, JOUW, cultuur kweken! Dit is wat Sandor Katz je eigen eetbare revolutie starten noemt. Dit tilt 'grow your own food' naar een héél ander niveau! 

-eens aangekocht kan je deze halsketting oneindig keren hergebruiken

-het juweel is gemaakt van bioplastic en dus huidvriendelijk: ik ben bv allergisch aan metaal en draag anders nooit juwelen...

-de methode is relatief foolproof: eens je het proces onder de knie hebt, is het supermakkelijk om op deze manier tempeh te maken. 

-met behulp van deze halsketting kan je dus relatief goedkoop je eigen tempeh maken, die veel lekkerder is dan die in de winkel. 

-je kan deze halsketting overal mee naartoe nemen, en je kan dus vanaf nu altijd en overal tempeh maken

Doorgesneden Tempeh Burgertje...

-tempeh maken op deze manier is super ecologisch: je creëert een vegan eiwittenbron met zelf opgewekte energie...

-De halsketting leent zich voor allerlei mini tempeh avonturen, want wist je dat je het niet bij gefermenteerde sojaboontjes hoeft te houden? In een volgende blog van deze reeks bespreek ik hoe je ook van andere peulvruchten, en zelfs noten en granen tempeh kan maken. 

-het juweel is mooi, ingenieus, handig, stijlvol, licht en simpelweg cool

-ook al hou je best je kleren eroverheen, je kan het juweel wel eventjes eronderuit halen om te tonen: wat een geweldige gespreksstarter :) 

-het is fantastisch materiaal voor workshops fermenteren

-een prachtig cadeau voor elke vegan, en voor iedereen die graag kookt, fermenteert en experimenteert in de keuken

-Domingo Club stelt zelf voor om de Domingo Halsketting te delen met een geliefde, zodat je, net als het mycelium, een verbinding creëert... Net als de rhizopus draden creëren we op die manier een duurzaam netwerk richting een ecologischere toekomst...

Conclusie

Ik vond dit kleine tempeh experiment ongelofelijk inspirerend en ik ga deze halsketting nog heel, heel veel gebruiken! Terwijl ik 'em droeg, dacht ik na of er nog meer 'body incubated tempeh' mogelijkheden zijn. Misschien bedenkt iemand ooit nog wel eens tempeh polsverwarmers, scheenbeenbeschermers, dijenwarmhoudertjes, tempeh push up bh's :) of tempeh rolkraagjes? Tempeh draagdoeken of tempeh belly belts

Als jij iets dergelijks ontwerpt, uitprobeert of nog een ander leuk idee hebt: laat het zeker weten!

Normaalgezien schrijf ik enkel in het Nederlands, maar ik vind deze Domingo Halsketting ZO leuk dat ik deze tekst ook in het Engels ga publiceren: lees de Engelse versie hier, om zoveel mogelijk mensen te bereiken, en het netwerk te vergroten. 

Voel je dus vrij om te delen: dankjewel!!! 

Zoals Maud en Antoine het formuleren:

Making and eating Tempeh is the best solution we've found

1.To tackle the climate crisis

2.To fix our broken food systems

3.To eat nutritious, sustainable and affordable food...

At home.  

Ben jij al een lid van de Club?






donderdag 14 november 2024

Boekbespreking: The One Straw Revolution, Masanobu Fukuoka

Boekbespreking: The One Straw Revolution, Masanobu Fukuoka*

*In deze tekst vind je enkele affiliate links terug naar boeken. Wanneer jij besluit via zulke links iets aan te kopen, blijft de prijs die je voor je aankoop betaalt hetzelfde, maar ik verdien er een kleine commissie op -- zogezegd omdat ik je met deze tekst met de betreffende website laat 'kennismaken'. Met je aankoop help je me om hier te blijven bloggen zonder dat het je iets kost: dankjewel alvast! 

I. Eenvoudige Landbouw als Rebelse Revolutie

Vandaag bespreek ik geen nieuw boek, maar een oude cult klassieker. The One Straw Revolution verscheen al in 1978, maar het boek raakt nog steeds harten.

Zelf werd ik aan dit mooie boek herinnerd toen ik het nieuwe boek Natural Farming door Kutluhan Özdemir las. Mijn bespreking daarvan lees je hier

Özdemir wordt de nieuwe jonge Fukuoka genoemd, en zijn boek -- dat het prachtige resultaat is (net zoals bij Fukuoka's boek, overigens!) van een samenwerking met enthousiaste Natural Farming vrijwilligers  -- vertaalt de theorieën van Fukuoka naar de praktijk

Hoe kan je het land -- of het nu om je moestuin of om ettelijke hectaren grond gaat -- bewerken, zonder:

-te wieden

-te spitten 

-te bemesten

-water te geven 

-of te snoeien? 

Daar gaat 'The One Straw Revolution' over, maar het boek omhelst zoveel meer. Het is een dromerige, weemoedige, rebelse bespreking van de teloorgang van oude tradities -- met hoop voor een hernieuwd aanwenden hiervan, hoop op een vernieuwde verbinding met de natuur: niets minder dan een revolutie. Een revolutie, die iedereen op elk moment kan beginnen, met de hulp van een enkel strootje. 

 Een kleine strohalm lijkt misschien onbeduidend, klein en licht, maar hij is in feite zeer gewichtig...

Stro -- mulch -- heb je nodig om de grond bedekt te houden, bodemleven aan te trekken en de aarde opnieuw vruchtbaar te laten worden. Stro is enorm belangrijk. Stro verrijkt de aarde. Fukuoka's manier van gewassen telen is heel eenvoudig: hij mulcht, ploegt al 25 jaar niet, zaait, in zijn velden groeien groenbemesters en klaver. Toch verkrijgt hij een rijkere en vooral smakelijkere en gezondere oogst met zijn simpele manier van aan landbouw doen, die in schril contrast staat met moderne landbouwtechnieken: bij Fukuoka geen machines, geen kunstmest, geen chemie.

De bedrijven die machines, kunstmest, gepatenteerde zaden en chemicaliën produceren, zijn niet geïnteresseerd in gezond voedsel, noch in het oplossen van honger in de wereld. Zij zijn enkel geïnteresseerd in winst. Ze houden de boeren in het gareel, gevangen in een vicieuze cirkel van:

1)door ploegen en monocultuur steeds meer de bodem uitputten, waardoor 

2)steeds zwakkere gewassen ontstaan en 

3)steeds meer pesticiden, insecticiden, kunsmest èn steeds geavanceerdere en duurdere machines nodig zijn.  

Fukuoka tussen het groen...

II. Hoe kwam Fukuoka tot zijn filosofie van de eenvoud?

De jonge Fukuoka was een losbol die erop los feestte na zijn werkuren als microbioloog. Hij bestudeerde schimmels onder de microscoop en die deden hem denken aan de oneindigheid van het universum. Toen hij na nachtenlang uitgaan een stevige longontsteking opdeed en in het ziekenhuis belandde, ging hij ervan uit dat hij zou sterven. In een flits begreep hij: wij mensen weten helemaal niks. 

Hij wou die gedachte in de praktijk uittesten om te zien of ze klopte: hij wou aantonen dat de mensheid niets weet. Tot ieders verbazing gaf hij zijn ontslag. Op een van zijn reizen stuitte hij op een bordje waar ILLUSIE op stond. 

De wereld is een illusie. Alles is betekenisloos en niks is van waarde. De natuur overstijgt onze intelligentie. Wat wij onder de natuur verstaan is slechts de idee van natuur in onze geest.

In onze maatschappij denken wij echter dat het tegendeel waar is: wij mensen denken dat wij alles weten, dat we de natuur kunnen kennen, als we maar aan onderzoek en wetenschap doen. We willen de natuur naar onze hand zetten, we willen ze be-nutten. Op die manier verwijderen we ons verder en verder van onze kern, de natuur. Tegelijkertijd leeft er heel sterk het verlangen om naar de natuur terug te keren.

Fukuoka wou aan 'doe-niets' landbouw gaan doen om zijn filosofie te bewijzen. Zodoende keerde hij terug naar de boerderij van zijn vader, waar hij o.a. al diens oude citrusbomen om zeep hielp doordat hij weigerde ze nog langer te snoeien. Zijn vader was gechoqueerd en alle dorpelingen vonden de jonge Fukuoka een excentriekeling.

Maar Fukuoka plantte nieuwe bomen, observeerde hen, en liet hen ongemoeid, hij werkte aan de vruchtbaarheid van de bodem en de bomen floreerden.

III. Leven in eenvoud, doen wat moet gebeuren, de poëzie van het land aanvoelen

Fukuoka houdt niet van het woord 'werk': hij vindt het absurd dat mensen de enige dieren zijn die werken. Andere dieren leven gewoon, maar mensen werken als gekken. Ze denken dat ze anders doodgaan. 

Maar waarom zouden wij geen makkelijk, comfortabel leven kunnen leiden met veel vrije tijd?

Een leven van spel en zinvol bezig zijn -- het deed me denken aan het boek 'Leven als een mens' van Charles Foster -- dat ik graag hierna wil bespreken. 

Volgens Fukuoka is zo'n vrij leven mogelijk, als we werken om in onze eigen (eenvoudige) behoeften te voorzien en als we dicht bij de natuur staan. Dan is werken 'doen wat moet gebeuren': in die richting wil Fukuoka verder zoeken. 

Wat mij het meest bijbleef toen ik The One Straw Revolution voor het eerst las, was hoe Fukuoka in een klein tempeltje op een dag oude haiku's ontdekt, die de boeren van lang geleden in de winter hadden geschreven. Ze boden hun verzen als offerande in de tempeltjes aan. Deze boeren van weleer hadden 's winters drie maanden vrij: zij hadden de tijd om poëzie te schrijven! Ze werden geïnspireerd door de seizoenen en het land.

De boeren van vandaag hebben daar geen tijd meer voor. De boeren van vandaag hebben drie dagen vrij, zegt Fukuoka: ze moeten vaak twee jobs doen om rond te komen, omdat ze allerhande leningen moeten aangaan om hun dure machines, dure kunstmest, dure gepatenteerde zaden en dure insecticides te kunnen bekostigen. 

Persoonlijk zie ik in onze buurt vaak hoe lokale landbouwers 's nachts de velden bewerken

Ze rijden dan rondjes met hun lawaaierige tractors in het pikkedonker terwijl ze op een zachte zetel zitten in een kleine verwarmde cabine, met luide muziek aan, en met gigantische lampen op. Ze rijden eindeloze rondjes af en aan, af en aan over hun gigantische monocultuurvelden. Deze 'moderne boeren' -- benoemen we ze niet beter met een andere term? Landmanagers? -- hebben geen enkel voeling meer met het land, met de aarde: ze zien hun land niet, ze ruiken de grond niet, ze horen de natuur rondom niet, ze voelen de aarde niet tussen hun vingers, en wat ze telen heeft nagenoeg geen smaak meer. Hoe zouden zulke 'boeren' nog haiku's kunnen neerschrijven?!

De poëzie van zelf voedsel verbouwen is vandaag de dag verloren gegaan.

IV. Niets doen en de balans bewaren

'Doe niets' landbouw houdt niet in dat je lui bent. Deze manier van aan landbouw doen vereist veel werk, op de juiste momenten, maar ze vereist minder werk dan de moderne manier van aan landbouw doen. Het is slechts omdat en wanneer mensen de bodem verstoren: door te ploegen, te bemesten, etc, dat het land van hen afhankelijk wordt. Pas wanneer je snoeit, duiken er schimmels, ziekten en plagen op. Pas wanneer je insecticiden gebruikt, trek je plagen aan.

Persoonlijk zie ik dit elk jaar opnieuw in de tuin gebeuren: op een bepaald moment in de lente zijn er plots enorm veel bladluizen. Ze zitten overal. Ik vermoed dat sommige tuiniers bij het zien van die horden insecten denken: 'Oei, we moeten ingrijpen, nu meteen!'

Zelf doe ik niets, en kijk: na een aantal weken zijn daar plots enorm veel lieveheersbeestjes in de tuin, die de luizen opeten. Wanneer je middelen gebruikt om de luizen weg te werken, trekt je tuin geen of veel minder lieveheersbeestjes aan. 

De natuur, zegt Fukuoka, is al in balans.  

Fukuoka trekt deze gedachtengang ook door naar onze moderne manier van leven. De hang naar meer en sneller leidt enkel tot onze vervreemding van de natuur. 

=>Enkel als we een ziekmakende omgeving creëren, hebben we dokters en medicijnen nodig. En enkel als we een maatschappij willen die ons afscheidt van een leven dicht bij de natuur, hebben we scholing nodig. 

Fukuoka was een vroege fan van unschooling! Hij vindt dat enkel baby's de natuur echt zien: zonder dat het denken het overneemt. Vanaf dat we beginnen 'leren' begint ook het lijden van de mens, zegt hij. 

'The human being was a happy creature, but he created a hard world and now struggles trying to break out of it.'

Deze gedachtegang doet me opnieuw sterk denken aan het boek 'Leven als een mens' van Charles Foster -- dat ik graag hierna wil bespreken.

V. Bio eten is goedkoper en kost minder!

Enorm interessant in The One Straw Revolution vind ik ook de bedenking die Fukuoka maakt, dat onbespoten groenten en fruit het goedkoopst zouden moeten zijn

Het is absurd dat biologisch, natuurlijk voedsel duurder is dan voedsel dat met kunstmest en chemicaliën bewerkt is! Vandaag is onbespoten voedsel haast iets voor een 'elite', terwijl het net voor iedereen makkelijk beschikbaar zou moeten zijn. 

=>Denk aan de parallel met vegan eten: het is pas nu vegan producten wijdverbreid beschikbaar zijn aan schappelijke prijzen, ook in de gewone supermarkt, dat ze sterk aan populariteit winnen.

Natuurlijk eten zou net goedkoper moeten zijn dan gewassen uit de industriële landbouw, want als je aan Natural Farming doet, zijn ook je kosten lager: je hoeft immers geen mest, machines, pesticiden enzovoort aan te kopen, èn je moet minder uren werken.

Kutluhan Özdemir brengt dit Fukuokiaanse principe op prachtige manier tot leven: hij verkoopt AL zijn groenten en fruit aan 2€/kg. 

Lazen jullie The One Straw Revolution al? En heeft het je geïnspireerd?



vrijdag 11 oktober 2024

Boekbespreking: Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, Kutluhan Özdemir, Uitgeverij Samsara

Boekbespreking: Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, Kutluhan Özdemir, Uitgeverij Samsara*

*Uitgeverij Samsara stuurde me dit boek op. Als jij besluit om een aankoop te doen nadat je op een boekenlink in deze tekst hebt geklikt, verdien ik een kleine commissie. Zo help je me om te blijven bloggen, bedankt alvast!

De boekbespreking van Natural Farming volgt na mijn intro, maar ik schets eerst even wat context.

Omgevingspessimisme?

De afgelopen tijd voelde ik me moedeloos en ontmoedigd door de omgeving waar ik woon: het Belgische platteland. Ik woon hier een goeie tien jaar, en oorspronkelijk trokken de weidse vergezichten, de schoonheid van de natuur en de rust hier mij aan, evenals de mogelijkheid om zelf te tuinieren.

Maar de laatste tijd stoor ik me enorm aan:

1)Steeds meer lawaai: tegenwoordig hoor je hier de hele dag door landbouwmachines, verkeer, vliegtuig of -helikoptergebulder en grasmaaiers. 

2)Steeds meer gemotoriseerd verkeer: dat steeds brutaler, omvangrijker en sneller lijkt te worden: auto's zijn breder, hoger en langer. De huidige landbouwmachines zijn ronduit beangstigend gigantisch, met banden die hoger zijn dan ik (1m64). Automobilisten rijden vaak sneller dan toegelaten, want iedereen is gehaast. 

3)Steeds meer stank en gif: uitlaatgassen, mest en met name chemische bestrijdingsmiddelen verzieken de frisse lucht. Voor ik hier kwam wonen, had ik nog nooit de geur van pesticiden geroken. Wij eten en tuinieren bio, maar waar worden langs drie zijden omringd door monocultuur velden, zoals aardappelen en appelen, en die behoren tot de meest bespoten groenten en fruit. Ook spuiten nagenoeg al onze directe buren chemicaliën op hun gazon.

4)Dierenleed is alomtegenwoordig: Aan de vierde zijde van onze tuin grenst een wei (wordt bespoten en bemest) met koeien. Net als de tractors worden deze dieren steeds groter gefokt omwille van de winst. Hun kunstmatig hoge gewicht bezorgt de koeien veel pijn: ik zie hoeveel moeite het hen kost om overeind te krabbelen, ik zie hen vaak strompelen door de wei.

Lawaai, stank, vervuiling en dierenleed: zelfs bijenkasten die bij het koolzaad staan worden mee besproeid met pesticiden... Lees meer over hoe je de bijen kan echt kan helpen met o.a. natuurlijke boomstamkasten hier.

Ik word moedeloos van deze destructieve menselijke ingrepen in de natuur rondom me. Ik zie de diepe voren die de tractoren nalaten, de kaalslag nadat het land geoogst (geplunderd) is, de overvloed aan modder op de wegen na de zoveelste, steeds vaker voorkomende overstroming, de oranje velden, het elk jaar afnemende aantal zwaluwen, ik hoor het geloei van stalkoeien die nooit het daglicht aanschouwen. 

Nieuwe Hoop en Hoogdringendheid

Toen ik de kans kreeg om het nieuwe Natural Farming boek van Kutluhan Özdemir te bespreken, dacht ik zelfs even: laat maar, wat heeft het voor zin? 

Maar de uitleg op de achterflap, ..., wekte mijn nieuwsgierigheid, en de vermelding van de naam Masanobu Fukuoka trok me over de streep.

Mijn beduimelde oude exemplaar van deze cult klassieker...

Jaren geleden kocht ik The One Straw Revolution van Masanobu Fukuoka toen ik doorheen India reisde. Een andere reizigster had me over deze Japanse wijsgeer/landbouwer verteld: zijn boek had haar leven veranderd. En The One Straw Revolution veranderde ook mijn leven: het zorgde ervoor dat ik biologisch ging eten, en dat ik op natuurvriendelijke wijze wou gaan tuinieren.

Ik las al eerder over Natural Farming, toch vond ik het niet vanzelfsprekend om het op mijn stukje land toe te passen. Ik experimenteerde met permacultuur, karton leggen, ik mulchte ooit al eens met stro, ik voerde een eindeloze 'strijd' tegen netels, ik kreeg een 'tuin burnout' en gaf het tuinieren op na allerlei tegenslagen (mijn vriend die een pols ongeluk had zodat ik er in de tuin alleen voor stond, de eeuwige slakken en woelratten, de overstroming van de moestuin) en allerlei gebeurtenissen in mijn leven die zorgden dat ik minder tijd en aandacht aan de tuin kon geven. Ik vergat Fukuoka. Ik begon te geloven dat ik geen groene vingers had: wat ik ook deed, mijn tuin verwilderde steeds opnieuw.

Af en toe zorgden parels als Het Wildplukboek van Lieve Galle en Het Basisboek Wilde Bladgroenten van Laurette Van Slobbe voor spranken van hoop: je hoeft de netels en het knopkruid niet uit te trekken -- eet ze gewoon op, leef en vier de wilde moestuin!

Door het lezen van Natural Farming heb ik opnieuw hoop gekregen. Ik hoef helemaal geen groene vingers te 'kweken': "Als we afstemmen op de wijsheid van de natuur creëert dit vanzelf overvloed aan gezond voedsel,' aldus Kutluhan. 

Een Prachtig Project

Natural Farming zet de mooie filosofie van Fukuoka om naar de praktijk: Özdemir wil je helpen om de bodem terug tot leven wekken -- letterlijk en figuurlijk: ook je innerlijke bodem. 

Wat de ondertitel betreft: het gaat NIET over niets doen in de tuin, het gaat over het vertrouwen in de natuur herstellen. Over terug naar de kern gaan. Het gaat over minimale interventie, wat niet overeenstemt met 'op je luie gat gaan zitten': 'Doe wat nodig is, wanneer het nodig is.'

Het Natural Farming boek biedt heel praktische tips: je leert alles over snoeien en vooral niet snoeien, over het belang van natuurlijke zaden, over hoe je wilde planten kan beheren, er is een stappenplan voor het aanleggen van een natuurlijke moestuin en het opnieuw tot leven wekken van de bodem, ongeacht hoe bewerkt of uitgeput het land dat jij beheert is, en ongeacht hoe groot of klein het is. Kutluhan beantwoordt de meest gestelde vragen en helpt daarbij een aantal hardnekkige mythes vakkundig de wereld uit. Natural Farming bevat ook een uitgebreide, heldere uitleg over hoe je zelf zaadballen kan maken

Geraakt en ontroerd

Bovenal bracht dit boek bij mij een gevoel van hoogdringendheid teweeg en raakte het een gevoelige snaar, waarover hieronder nog meer. Kutluhan zegt dat hij hoopt te inspireren, en dat doet hij absoluut.

Özdemirs boek en zijn manier van leven -- zie zijn website -- raken duidelijk bij meerdere mensen een gevoelige snaar. Waar Özdemir gaat, en waar hij zijn gratis workshops Natural Farming geeft, daar ontspruiten nieuwe groepen vrijwilligers die de aarde -- onze bodem -- willen helpen herstellen, daar ontkiemen nieuwe ideeën, daar ontstaat samenwerking en vreugde. Herbebossingsfestivals! Zaadballen maken met zijn allen

'De juiste acties ondernemen op het juiste moment.'

Recent nog is 10.000 € aan crowdfunding opgehaald na een oproep van Özdemir: 

hij wil Fukuoka's droom waarmaken: zaden zaaien in de woestijn in Kenya, waar hij de mensen zelfvoorzienend leert worden!

Je kan hier meer lezen over de actie Seeds in the desert.

Het boek Natural Farming is zèlf de prachtige vrucht van de noeste arbeid van talloze vrijwilligers en enthousiaste volgelingen van deze nieuwe, 'Jonge Fukuoka' in o.a. België, Italië en Griekenland. 

Overal ontstaan Natural Farming tuinen en initiatieven. Kijk bij Natural Farming België en Nederland voor hoop en inspiratie, ik kies er hier even het mooie Leef Project uit als voorbeeld. Dit is de hoop die ik nodig had, en daarvoor ben ik Kutluhan Özdemir en alle Natural Farming vrijwilligers en tuiniers enorm dankbaar

Want: de tijd is gekomen. We kunnen ons geen pessimisme permitteren. Ook niet als we ons middenin de totale verwoesting van de aarde, en het totale verlies aan vruchtbaarheid en aan diversiteit bevinden: JUIST NU moeten we in actie komen. 

Ik ben dol op lange boekbesprekingen, toch kan ik onmogelijk het Natural Farming boek helemaal samenvatten: het is heel rijk, het biedt theorie en praktijk, stof tot nadenken, inspiratie, handvaten, maatschappijkritiek en alternatieven. Een vruchtbaar boek!

Onze vrienden, de Bomen

Wat me persoonlijk het meest raakte was hoe Özdemir bomen beschrijft. 

Bomen zijn als mensen: ieder exemplaar een uniek individu. Toen ik Kutluhans uitleg las over waarom en sinds wanneer mensen bomen snoeien, maakte ik voor de eerste keer bewust de vergelijking tussen bomen en die andere levende wezens, elk van hen individuen, die in de industriële veeteelt op onvoorstelbaar gruwelijke manieren lijden en uitgebuit worden. Bij kippen kapt men snavels af, bij koeien horens, bij varkens worden de staarten afgebrand. 

=>Deze dieren worden, net als de bomen, gesnoeid

Ze worden verminkt en uitgebuit ten behoeve van winst en van wat mensen willen eten. 

De dieren worden volgepropt met medicijnen, antibiotica en bespoten voeder -- de bomen worden met chemicaliën en vergif bespoten, onder kunstmest bedolven. 

In de vee industrie miskweekt men dieren (kuikens, kalveren, biggen, ...) om veel sneller dan normaal 'volgroeid' te zijn: ze worden al op heel jonge leeftijd geslacht. Net zo worden bomen veel te snel en kunstmatig opgekweekt, door snoeien onder stress gezet, waardoor ze veelvuldig fruit dragen, om daarna gerooid (= geslacht) te worden. Een niet gesnoeide boom leeft honderd à honderdvijftig jaar. Een gesnoeide boom leeft maximum vijfentwintig jaar. 

Wij behandelen bomen net als dieren in de industrie: als levenloze dingen, die enkel 'dienen' om winst op te leveren. En dit, terwijl bomen zovele zo enorm waardevolle talenten hebben: 

-ze verrijken de biodiversiteit

-ze verrijken de bodem

-ze zorgen voor schaduw

-ze reguleren het klimaat

-ze zuiveren de lucht

-ze houden water vast in de grond

-Uit Natural Farming: 'Ze vertegenwoordigen de wijsheid van de natuur, ze vormen een bron van inspiratie voor iedereen die de verbinding met de aarde wil herstellen.'

Bijna nergens vind je nog natuurlijke bomen, bomen die zichzelf mogen uitzaaien. Er leeft dan ook het wijdverbreide misverstand (ook bij mij, tot voor het lezen van dit boek) dat een 'wilde' zaailing van een fruitboom geen of geen eetbaar fruit zal dragen. Dat doen ze dus wel! 

Omgevings-Hoop!

Bedankt voor de inspiratie en de hoop, Kutluhan en alle vrijwilligers van Natural Farming. Ik verdiep me verder in het herstellen van de bodem, ik ga op zoek naar oude bomen, ik ga zaadballen maken, ik ga mijn exemplaar van The One Straw Revolution herlezen en hier bespreken. En ik ga bomen zaaien. 

Ik wil nog meegeven dat er, ook in mijn straat, minstens drie gezinnen zijn die wel milieuvriendelijk tuinieren en vegan eten, en onlangs is er in onze buurt zelfs een nieuw bos aangeplant: er zijn lichtpuntjes!

Natural Farming en de kunst van het nietsdoen, een boek voor iedereen die mee wil werken aan het helpen herstellen van de natuur, NU, nu het nog kan: voor iedereen die zaden van hoop wil zaaien in de woestenij waarin we momenteel leven. 


vrijdag 4 oktober 2024

Vegan Recept: Georgisch Walnoten Snoep

Een taai, kauwbaar zoet èn vullend notensnoepje: als het goed gedroogd is ziet het er zo uit...

Vegan Recept: Georgisch Walnoten Snoep*

*Deze tekst bevat affiliate links: klik je daarop en besluit je een aankoop te doen, dan verdien ik een kleine commissie zonder dat het jou meer kost: zo help je me om te blijven bloggen, bedankt alvast!

Bijna elk jaar brengt een lieve buurvrouw ons prachtige, dikke grote walnoten. Wij kraken, pellen en eten dan dat het een lieve lust is! Elk jaar probeer ik ook iets nieuws uit met walnoten in desserts. 

Deze herfst maakte ik churchkhelaGeorgisch walnotensnoep. Georgiërs rijgen droge walnoten met een naald aan een katoenen draad (dit gaat heel makkelijk, het duurt alleen lang): zo verkrijg je een streng noten. 

Vervolgens koken ze een deel druivensap in zodat het geconcentreerder wordt en laten ze dit sap indikken met een mengsel van (maïs)bloem en suiker

Tenslotte dopen ze de strengen walnoot in deze dikke zoete pudding, en hangen ze het verkregen snoep te drogen. Ik gebruikte mijn droogoven om het droogproces te versnellen en te verzekeren, want hier hebben we vaak minder zon.

De benodigdheden voor churchkhela: noten, (maïs)bloem en suiker, en sap (ik gebruikte appel en een restje druivensap)...

Ik ken deze zoete walnootsnack van lang gelden toen ik door Turkije reisde: daar heet het sujuk. Ik was altijd al geïntrigeerd door dit kleurrijke, taaie, vreemdgevormde langwerpige snoepje. Uit ervaring weet ik bovendien dat mensen in die hele regio de meest fantastische zoetigheden maken met walnoot (ik proefde er destijds heel wat walnootgebakjes en koekjes). 

Ik moèst dit recept dus uitproberen. Ik baseerde me op dit recept van eurasiaspace.org omdat het me authentieker leek. De Georgische mama's rollen nu waarschijnlijk hoofdschuddend hun ogen ten hemel, maar ik had echt niet de tijd om alle benodigde walnoten aan een draad te rijgen. Ik maakte één kleine streng, en de rest van het recept rolde ik uit op bakpapier om zo een gelijkaardige worstvorm te verkrijgen. Ik had namelijk over deze snellere manier van churchkhela maken gelezen op turkish-desserts.com -- wat een fantastische site trouwens, en wat een mooie desserts!

De gekke gestolde, kaarsachtige vorm van het churchkhela snoep, hangt te drogen aan een wasrek... Later deed ik hem in de droogoven omdat het hier niet zo warm en zonnig was...

Ik moet zeggen dat de notenstreng er veeeeel geslaagder uitziet en ook veel makkelijker droogt. Dus als je dit recept wil uitproberen en je hebt de tijd, ga voor de geregen notenstrengen. Voor beide methodes gebruik je best een droogoven, om schimmel te voorkomen. Duw de worsten dan plat en maak er een soort dik fruitleer van, draai het ook af en toe om in de droogoven.

Niet vergeten: de draad mag je niet opeten!!!

De snellere methode: pudding uitspreiden, noten erin, oprollen, drogen...

Ook nog interessant:

Traditioneel wordt churchkhela met druivensap en walnoten gemaakt, maar je kan ook gaan voor:

-cashews, amandelen, hazelnoten, pompoenpit, ...

-rozijnen, abrikozen gedroogd, gedroogde appeltjes, ...

-Allerlei soorten fruitsap: appelsap, perensap, kiwisap, rodebessensap, rabarbersap, frambozensap, bramensap, moerbeisap, granaatappelsap, dus misschien ook wel kweepeersap! Eindeloze mogelijkheden. En de kleur van het sap bepaalt de kleur van het snoep! Mocht je dit recept uitproberen met kombucha, laat me zeker weten hoe het ging, alvast bedankt!

In dit filmpje gaan ze bv aan de slag met frambozen en kiwi, en deze Georgische mama's nemen dus wel degelijk de tijd om àl hun noten aan draad te rijgen...  

Hoe smaakt het? Zoetzurig, chewy, taai maar fijn om op te kauwen, en het vult: een mix tussen snoep en energiereep, niet eens zo ongezond vanwege de noten!

Wil je nog meer semi-gezond (want bevat wel degelijk suiker) walnotensnoep? Probeer dan zeker fruitleer! Kijk bij mispelfruitleer, pompoenfruitleer, rabarberfruitleer, en rabarberfruitleer met appelmoes, kweepeerfruitleer -- je kan bij elk soort fruitleer stukjes walnoot toevoegen: heerlijk! 

Drogende Churchkhela!

Vegan Recept: Georgisch Walnoten Snoep, gebaseerd op dit recept

Nodig:

-1l druivensap (of ander sap)

-200g verse maar droge walnoten (of andere noten)

-125g (maïs)bloem

-2el suiker

-katoenen draad en dikke naald

-droogrek (een wasrek werkt prima, met bv een krant eronder tegen het smossen).

-als je de snellere methode wil proberen: een beetje neutrale olie om een bakpapier mee in te smeren op een bakplaat of werkoppervlak. 

-een pannenlikker

-kookpot met dikke bodem 

-een lepel om goed mee te kunnen roeren of spatel

-een droogoven is handig

Hoe maak je het?

1.Zorg dat je noten al aan de draad geregen zijn. Dit neemt behoorlijk wat tijd in beslag! Maak een knoop aan het uiteinde, en als je klaar bent ook aan het begin. Maak een lus aan het einde zodat je de streng kan omhoog hangen. Leg een krant onder het droogrek.

2.Doe de helft (500ml) van het sap in een kookpot met dikke bodem.

3.Kook dit sap een kwartier lang op laag à medium vuur.

4.Meng ondertussen de andere helft van het sap met de bloem en de suiker. Zorg ervoor dat er geen klonters zijn!

5.Als je voor de snellere methode gaat: olie een bakpapier in op een bakplaat of werkoppervlak. 

6.Giet nu het bloem-suiker mengsel bij het ingekookte sap. 

7.Breng opnieuw aan de kook en roer voortdurend. 

8.Blijf ongeveer een kwartier roeren terwijl het zachtjes kookt, totdat het mengsel indikt en vermindert.

9.Authentieke methode: dompel de streng onder en verspreid mbv lepel of pannenlikker de pudding over de notenstreng.

10.Hang de streng op aan het droogrek. 

11.Dan hang je het twee weken te drogen op een donkere plek. 

12.Nu is het enkele maanden houdbaar, als het goed is. Vertrouw op je neus!

13.Snelle methode: spreid de pudding uit op de ene helft van het bakpapier.

14.Drapeer de noten erover en duw ze erin met de spatel. Rol dan op. 

15.Laat afkoelen, daarna kan je het al in stukjes snijden en serveren. 

Wil je de churchkhela echt goed droog hebben, dan is het aangeraden om het in de droogoven een aantal uur op lage temperatuur te drogen, check af en toe. 

Smakelijk!!!