Filmbespreking: Okja

Filmbespreking: Okja

In het hoogst entertainende Okja (spreek uit: Okaja) neemt regisseur Bong Joon-Ho je mee op een wervelende pretparkrit die je zowel doet lachen als huiveren.

SPOILER ALERT: om de film te kunnen bespreken, moet ik wel de grote verhaallijnen vertellen...

Dit is science-fiction hoe ik het graag heb: een heel herkenbare werkelijkheid die als vehikel dient om kritiek te uiten op de situatie in onze ware wereld. Okja is een aanklacht tegen neoliberalisme, tegen de nietsontziende vleesindustrie, tegen de gulzigheid van grote bedrijven, en tegen greenwashing.

Mirando, een multinational die verdacht veel doet denken aan Monsanto, is er in geslaagd een soort supervarken te "scheppen" aan de hand van GGO technieken.

Het bedrijf is er zich echter sterk van bewust dat GGO niet populair is bij de consument, en daarom zetten ze alles op alles om hun product te "vergroenen". Hun supervarkens zijn zogenaamd ecologisch: ze zijn groter, ze produceren minder uitwerpselen. Maar het belangrijkste is, dat ze "fucking" lekker smaken.

Mij deed dit marketingriedeltje denken aan wat ik eerder al in de media las: hoe men vierkante watermeloenen kweekt omdat die nu eenmaal makkelijker stapelbaar zijn, en - heel wat minder onschuldig - hoe men onderzoek doet naar het creëren van eetbare dieren die minder pijn voelen. Nobel uitgangspunt? Eerder een walgelijke manier van voor God spelen en tegelijkertijd miljoenen in te cashen, naar mijn bescheiden mening.

Ik vond het heerlijk om te kijken hoe belachelijk overdreven dit azen op geld van Mirando wordt uitgebeeld: hun promo boys and girls in roze pakjes met varkensoortjes op hun hoofd die "vleesjes" uitdelen, cartoons van de top CEO van het bedrijf, een gigantische varkensballon, een parade, etc.

Om dik in de verf te zetten dat ze supergroen zijn en het heel erg goed voorhebben met de planeet, bedenkt Mirando een wedstrijd. Ze verspreiden een aantal van hun supervarkens over de hele wereld. De gemodificeerde dieren worden grootgebracht door "echte" boeren uit alle werelddelen, op hun unieke, authentiek en traditionele wijze - wat natuurlijk prachtig binnen hun marketingsstrategie past.

Eén van de supervarkens komt in Korea terecht, bij het meisje Mija en haar grootvader. Mija en Okja hebben een bijzondere band. Het is ook heel duidelijk dat het supervarken een uiterst intelligent, gevoelig en lief dier is.

—Overigens: Mija eet vis en kip in de film, waaruit ik afleid dat Okja geen preek wil zijn om iedereen tot veganist te bekeren, maar dat de regisseur wel ondoordacht consumentisme en corporate greed wil aanklagen. —

Op een dag echter wordt Okja opgehaald om naar New York gevlogen te worden, waar de supervarken-wedstrijd zal plaatsvinden. Ik weet niet goed hoe ik de bizarre tv-presentator moet duiden die de wedstrijd aan elkaar moet praten. Hij doet belachelijk overdreven, spreekt met een hoog stemmetje en is onwaarschijnlijk irritant. Misschien dient zijn personage om nog maar eens in de verf te zetten hoe ver bedrijven als Mirando - en hun werknemers - van menselijkheid verwijderd zijn?

Met een bewonderenswaardige vastberadenheid gaat Mija Okja achterna, met de bedoeling haar terug thuis, naar de bergen, te brengen.

Overigens vormen die bergen, en de prachtige, rustige natuur waarin Mija in harmonie met Okja en met de aarde woont, een fantastisch contrast met de plek waar Okja in de derde deel van de film terecht komt.

Mija krijgt hulp van het Animal Liberation Front. Ik was blij verrast te merken hoe het ALF er in deze film bijzonder goed uitkomt. "We're good people," zoals hun frontman zegt. Wel worden ze afgebeeld als niet-gewelddadige slapstick James Bond figuren, die hopeloos naïef zijn. Maar net die humor relativeert de ernst van hun zaak. Comic relief, als het ware.

Wanneer Okja dankzij het ALF ontsnapt en in een hilarische achtervolgingstocht (visueel heel knap gedaan, en met een geweldige Balkan soundtrack!) eeeeeeenooooorm veel schade aanricht, is de CEO van Mirando in alle staten.

Wat een imago verlies, ze ziet hun aandelen al crashen.

Deze CEO (gespeeld door een geweldige Tilda Swinton) zet dan maar alles op alles om de "goede" naam van haar bedrijf te redden. Daarbij wordt Mija prompt gebombardeerd tot (zo'n authentiek, uniek Koreaans meisje, dat bovendien toch geen Engels begrijpt) en gebruikt als schattig uithangbord voor een nog schattigere, vertederende vereniging met haar supervarken Okja, on stage.
Die vertederende beelden moeten de publieke opinie over Mirando naar nieuwe hoogtes tillen.

Maar Mija weigert mee te werken.

In het laatste deel van de film komen we terecht bij "het ware gelaat" van Mirando. De schaduw van de mooie promofilmpjes, de bittere nasmaak van de lekkere hapjes: het abattoir.
Net als bij Chicken Run moest ik bij de akelige beelden (prikkeldraad onder stroom, wachttorens, ...) onmiddellijk denken aan dat meest lugubere abattoir voor mensen uit de geschiedenis. Ik weet dat je die vergelijking niet mag maken, maar ik doe het lekker toch.

Mooi symbolisch is hoe, wanneer het vriendelijke, vrolijke gezicht van Mirando (uitgebeeld door Lucy Mirando) faalt, de zaken worden overgenomen door de killere, zakelijkere, onmenselijke en enkel met winst begane kant van de multinational: Lucy's tweelingzus. Toch zijn ze allebei de
dochters van de vorige CEO van Mirando, die door iedereen een psychopaat wordt genoemd. Dit
inzicht heb ik uit de filmbespreking van the Guardian.

Al met al: vier sterren, hoor! Bye bye Hollywood, hello Netflix.

Het lijkt wel alsof er een aantal mensen bij de populaire streamingdienst tewerkgesteld zijn voor wie dierenleed de wereld uit helpen een prioriteit is: andere steengoeie Netflix documentaires en films die veganisme of op zijn minste vleesvermindering promoten zijn:

-Fat sick and nearly dead
-What the health
-Mijn favoriet: Cowspiracy
-Foodchoices
-Forks over Knives

Verder nog een linkje naar het slimste varken van de klas en mijn bedenkingen over slachtvervoerwagens.

Zagen jullie Okja? Wat vonden jullie ervan? Ken je nog een goeie film met gelijkaardige boodschap?