Wat doe jij tegen ratten?
De eerste keer dat ik met ratten te maken kreeg, was toen onze geliefde gezinshond Sam in de kelder bij mijn ouders thuis een muskusrat met één beet in de nek onschadelijk maakte. Het verhaal werd een favoriete familielegende: hoe mijn vader 's avonds toen hij Sam uit liet een lange, harige, zwarte staart door het kelderraampje naar binnen had zien verdwijnen. Hoe hij, gewapend met slechts een zaklamp en onze hond, de keldertrap was afgedaald. Hoe de enorme rat daar in een hoek klaarstond om aan te vallen, en hoe Sam zonder aarzelen op het beest was toegesprongen en de zaak had opgelost. Hoe Sam de rat daarna enorm fier naar boven had gedragen, om ze ergens in de tuin te gaan begraven.
De tweede keer dat er ratten op mijn pad kwamen,was toen ik in India op reis was. Ik bezocht de Rattentempel (waarover straks meer). In New Delhi ging ik met een vriend naar de film - Bollywood! Ik kocht een veg cutlet, maar ik kreeg niet alles op. Ik legde de veggie burger op de lege stoel rechts van me voor later. Maar... al gauw hoorde ik geritsel, en zag ik hoe een grote bruine rat met mijn veggie cutlet aan de haal ging! Ratten in de cinemazaal! En ik had enkel teenslippers aan mijn voeten! De rest van de film heb ik met mijn voeten OP de stoel gezeten...
Een derde rattige ontmoeting vond plaats in een huurhuis. Er woonde een rat in de garage - ze bevuilde er alles en maakte al onze voorraden stuk en onbruikbaar: ze knaagde de sojamelkpakken open, nam er enkele slokken van, en begon dan aan de volgende.
Wat deden we? We zagen toen geen andere oplossing dan gif leggen.
In ons huidige huis wonen we vlak aan een beek. En een beek betekent (blijkbaar): ratten. Een gebuur vertelde hoe hij in één zomer een stuk of driehonderd ratten met een loodjesgeweer wist om te leggen. Hij overdreef niet: het waren er echt 300! Een andere gebuur houdt duiven, en heeft enorm veel last van de grote knaagdieren die mee van zijn duiveneten komen genieten.
De vraag hoe we met dit rattenprobleem best kunnen omgaan heeft ons al vaak beziggehouden. Wij proberen zo vegan mogelijk te leven: we kopen nooit dierlijke producten in de winkel, we kopen enkel tweedehands of fairtrade en eco kleren (zie de veganist in de kledingwinkel), we kopen enkel vegan schoenen, en we geven onze hond vegan eten. We geloven in zo weinig mogelijk lijden veroorzaken.
Maar wat doe je dan, als je de rattenpopulatie zienderogen ziet vermeerderen? Als je merkt hoe die beesten met je halve oogst aan bieten, pastinaken, wortelen, aardappelen en aardperen aan de haal gaan? Als je leest over de ziektes die ze kunnen overbrengen?
Wij bekennen: wij hebben al gif gelegd, en we hebben ook al verschillende keren de gemeente gebeld. De gemeente bestrijdt ratten eveneens met gif.
Maar...
Wij proberen tegelijkertijd zo ecologisch mogelijk te leven. Want... wat te denken van al dat gif in de natuur?
Wat een moeilijke kwestie!
Onlangs zagen we de documentaire Rats. Ondanks het feit dat het geheel wat dramatisch gebracht wordt, vond ik het een heel goeie docu - het zette me opnieuw aan het denken over ratten en hoe we met hen kunnen omgaan.
LET OP: om mijn verhaal hier te kunnen brengen, ga ik de documentaire wel bespreken: spoiler alert!
In Rats komen we te weten dat ratten elke drie weken een nest van tot twaalf jongen kunnen werpen. In geen tijd zit je dus met een exponentieel gegroeide overpopulatie. Nachtelijke beelden van een door ratten geïnfesteerd New York en Bombay doen je griezelen. Wetenschappelijke experts die ratten vangen om te onderzoeken welke ziektes en vlooien ze precies met zich meedragen, tonen aan hoe ernstig het probleem is en kan worden. De pest werd door rattenvlooien verspreid onder mensen en zorgde voor miljoenen doden. Overigens deed dat gegeven me denken aan het volgende: misschien dienen ratten in de evolutie wel als een soort van "rem" op het aantal mensen? Zo van: als er te veel mensen zijn op de planeet, dan zijn er ook te veel ratten, want de ratten leven van het mensenvoedsel -en afval, zodat er op den duur door ratten verspreide voor mensen dodelijke ziektes zullen uitbreken, waardoor het aantal mensen weer verminderd wordt?
Ook iets om mee rekening te houden is dat ratten ongelofelijk intelligent zijn. Zo zijn ze bijzonder wantrouwig wanneer het om nieuw voedsel gaat, en zorgen ze altijd dat er twee ontsnappingswegen zijn vanuit hun nest.
Na de opsomming van problemen die ratten kunnen veroorzaken bespreekt de docu enkele manieren, over de hele wereld, van omgaan met het teveel aan ratten:
1)In het Westen wordt voornamelijk gif ingezet. Onderzoek toont echter aan, dat rattenpopulaties naarmate de tijd verstrijkt daar immuun aan worden: vandaag is er tot 2000 keer zoveel gif meer nodig dan tevoren om de ratten te doden! Die grote benodigde concentraties aan gif zorgen voor
catastrofes in de natuur: andere dieren eten ervan en sterven, of predatoren van ratten eten ratten die gif verorberd hebben en sterven. Geen oplossing.
2)In India worden mensen per 30 met de hand gevangen en gedoodde ratten per nacht ongeveer 10 euro betaald. Aangezien India zowel veel armen als veel ratten telt, is dit voor heel wat minder gegoeden een 'goede' baan. Maar omdat de rattenvangers zich geen gereedschap kunnen veroorloven, vangen ze de ratten... met blote handen, enkel met behulp van een net! Nog erger: deze mensen kunnen zich ook geen schoenen of handschoenen veroorloven, en lopen dus blootsvoets op dunne slippers tussen de rattenuitwerpselen, en ze raken de ziektes dragende ratten met blote handen aan. Geen oplossing, en een recept voor uitbrekende epidemieën. Wel opmerkelijk: de menselijke rattenvangers wisten aanzienlijk meer ratten te doden dan teams die met gif werkten. Misschien, mits een degelijke uitrusting, dan toch een oplossing? Voor wie er geen graten in ziet om ratten aan de lopende band te doden?
3)In Vietnam vernietigen ratten de rijstoogst. Ze worden levend in kooien gevangen en daarna opgekocht. In hun kooien leggen ze een hele weg af, tot aan... een restaurant!
Jazeker: in Vietnam is rat bereiden heel normaal. De ratten moeten vers zijn, en worden dus ter plaatse verdronken, waarna hun poten en snuit er wordt afgehakt, en hun huid gevild. Daarna zie je hoe ze door aimabele oude Vietnamese dametjes in de wok gebakken worden, en hoe de restaurantgangers genieten van hun stukjes vlees.
Mijn eerste reactie was: ieuw.
Mijn tweede reactie: tja, als je vlees eet, waarom dan ook geen rat? Wat is het verschil met varken, of met koe? Mijn derde reactie: als het ok is (ivm ziektes) om rattenvlees te eten, dan is dit misschien een oplossing voor mensen die vlees willen eten? Maar ethisch gezien vind ik dit absoluut geen oplossing. Toegegeven: de verdrinkingsdood is sneller en minder pijnlijk dan aan gif sterven. Maar toch: geen oplossing.
4)In Groot-Brittanië ten slotte volgen we een trotse jager. Met een kofferbak vol terriërs gaan hij en andere enthousiastelingen op jacht op een door ratten geïnfesteerde boerderij. Zelf beweert deze man dat zijn manier de meest humane en natuurlijke manier is om het rattenprobleem op te lossen. Maar als je ziet hoe de ene terriër de rat met zijn kop vastheeft, en hoe een tweede zich vastbijt in haar achterlijf, en hoe ze vervolgens allebei om ter hardst trekken en de rat, die nog leeft, in tweeën scheurt (ja, sorry hoor, zo gebeurde het echt), dan heb ik toch mijn twijfels bij "humaan". Het is niet omdat iets in de natuur zo gebeurt, dat we het als "goed" moeten beschouwen. Zie ook de beschouwingen over lijden van dieren in het wild door mijn favoriete nu levende filosoof, Tobias Leenaerts.
Misschien is dit een oplossing als het jagen met slechts één hond gebeurt?
De documentaire eindigt met een bevreemdende plek in Rajasthan, India, waar Hindu's in de Karni Mata tempel ratten vereren als heilige dieren. De tempel is al zeshonderd jaar oud en net zo lang al worden de ongeveer 35.000 ratten die daar een luilekkerleventje leiden als heilig, want als reïncarnaties van mensen, beschouwd. Gelovigen bieden hen allerlei snoeperijtjes aan!
Het wordt als zeer gunstig beschouwd om samen met de ratten van de tempel eten te delen, om van de grote schalen melk te drinken die voor de beestjes worden neergezet, om op je blote voeten door de tempel te lopen, tussen de uitwerpselen.
Zelf bezocht ik deze tempel lang geleden - het was een fantastische, absurde ervaring!
Bij het kijken moest ik in eerste instantie lachen om zoveel absurditeit. Eten delen met ratten? Waar halen ze het!
Maar in tweede instantie kon ik alleen maar bewondering opbrengen voor de mensen die de ratten eerden. Een vrouw getuigde hoe ratten overal ter wereld opgejaagd en vermoord worden: dit is hun
enige asielplek. Een man vertelde hoe hij elk leven eert, hoe elk leven belangrijk is. Vanuit zijn geloof moet hij er rekening mee houden dat een rat een reïncarnatie van een familielid van hem kan zijn, of dat hij zelf, in een volgend leven, als rat kan geboren worden.
Ik kreeg zowaar respect voor deze mensen die zoveel respect konden opbrengen voor ander leven - zelfs voor dat van een miserabele rat. En ik moest ook denken aan het feit dat ratten kunnen lachen - dat is wetenschappelijk bewezen.
Die tempel bestaat al zeshonderd jaar, en ik hoor niks over mensen die na hun bezoek ziek zijn geworden.
Begrijp me goed: ik voel geen behoefte om hier een rattentempel te stichten :)
Een vriendin van me heeft een vegan restaurant in de stad. Elke avond, zo zegt ze, moet ze alle etenswaren die ze in haar resto-winkeltje verkoopt in metalen kasten 'opsluiten' - anders wordt alles gegarandeerd opgegeten door ratten. Vanuit haar levensfilosofie wil deze vriendin absoluut geen andere levende wezens doden. Daarom vangt ze de ratten levend in grote kooien (zoals wij hier thuis met kleinere modellen voor muizen doen - deze methode werkt goed) en gaat ze hen elke dag vrijlaten in de bossen.
Gezien de vermeerderingskracht van ratten weet ik niet of haar idee een oplossing biedt. Zelf denken we erover om in de toekomst onze hond op ratten te laten jagen, maar we weten het nog niet zeker.
En misschien is het zoals ik zei, en zal het probleem zichzelf oplossen: de ratten dienen als een 'oplossing,' evolutionair gezien, voor een teveel aan mensen. Zo gauw onze planeet het grote aantal mensen niet meer aankan, zullen de ratten epidemieën onder ons verspreiden. Daardoor zal ons aantal sterk slinken. Bij gevolg zal ook het aantal ratten sterk afnemen.
En dan kan alles weer opnieuw beginnen!
Wat doen jullie tegen ratten en ander ongedierte?
