Een permacultuurtuin opstarten

Drie jaar geleden ben ik rond deze tijd, dus in de herfst, begonnen met mijn permacultuurtuin.
In de tuin die er was stond bijna niets wat ik kon gebruiken.  De 19 are die we gekocht hadden waren overgroeid met metershoge netels, kamille, zuring en bereklauw.
Ik vind het altijd leuk om aan die periode terug te denken.  De tuin vandaag ziet er immers helemaal anders uit. Enkele foto's:

Er staan nu fruitbomen, heesters en struiken, er zijn groentebedden met - ook nu nog - volop eetbare groenten, er groeien  overal vaak eetbare bloemen en er is veel leven in de tuin.  Elk jaar zien we meer vogels en meer vlinders, meer soorten insecten.
Een permacultuurtuin betekent absoluut niet dat je een luie tuinier kan zijn.  De tuin zal er "wilder" uitzien dan een traditionele strakke groentetuin, maar dat is eerder omdat je een natuurlijke biotoop wil creëren met veel bloemen, dan dat je weigert onkruid te wieden.
Op termijn moet een permacultuurtuin een soort van zelfregulerend systeem worden, waarin er daadwerkelijk minder werk is.  Maar alle permacultuurders die ik ken zeggen na jaren dat ze nog steeds niet zo ver zijn.  Er is één man die ik ken in wiens permacultuurtuin tachtig procent van wat er spontaan uit de grond komt eetbaar en gewenst is - maar dat is dus pas na heel veel werk.

Hoe begin je nu aan zo'n permacultuurtuin?
Ik zal hieronder alle stappen bespreken die ik doorlopen heb.  Je kan deze zowel op een kleine als op een grote tuin toepassen.  Mocht je geen tuin hebben, dan kan je altijd beginnen met tuinieren in potten op de vensterbank en het balkon, of in de veranda.  Het is altijd nuttig, want je leert ervan en doet ervaring op, en tegelijk levert het je groenten en fruit op!

Stap 1
Maak een plan van de hele tuin, en duid alle planten die er staan, evenals alle bomen en struiken aan.  Noteer ook het onkruid dat je ziet, want alle planten vertellen iets over de grond waar ze op staan.  Zuring betekent bijvoorbeeld dichtgeslagen grond, brandnetel duidt op stikstof, bereklauw duidt op rijke grond.
Stap 2
Je hebt nu een lijst van alle planten die zich reeds in je tuin bevinden.  Nu moet je beslissen welke planten, bomen of struiken je wil behouden, en welke je weg wilt.  De planten die je wilt houden hoeven niet op dezelfde plaats te blijven staan - je kan ze uiteraard verplanten.  Verwijder de weg te halen planten, of maai ze (zie stap 4).
Stap 3
Maak nu een plan van hoe je zou willen dat je tuin eruit zag, met alle planten, bomen en struiken die je wil, met groentebedden, paden, vijvers, composthoop, kippenren, bijenstal, ...Go wild!
Stap 4
Als je huidige tuin (zoals de mijne drie jaar terug) een wildernis is, dan maai je die wildernis plat.  Elektronisch of met de zeis.  Het gemaaide laat je gewoon liggen.  Het zal verteren en een goede voedingsbodem vormen.  Idealiter begin je er nu - in de herfst - aan.  Op die manier is het karton (zie volgende stap) verteerd na de winter.   
Stap 5
Je gaat nu de gehele oppervlakte met karton bedekken.  Je zou de ruimte waar de paden moeten komen kunnen vrijlaten en bijvoorbeeld uitgraven.  Ik koos voor het makkelijkste en bedekte ook de paden met karton, en later met compost en daarbovenop hakselhout.  Ik had voor mijn tuin een gigantische hoeveelheid karton nodig.  Gelukkig zijn heel wat winkels bereid om je hun kartonnen dozen met plezier mee te geven.  Fietsenwinkels hebben heel grote stukken karton, handig als het een grote oppervlakte is die je moet bedekken.
Op sommige stukken karton zit plakband: die moet je er af halen.  Ik legde mijn karton in stukjes en beetjes, want ik moest het telkens tussendoor bij verschillende winkels gaan halen - het was veel werk.  Ik zorgde ervoor dat het karton niet kon gaan vliegen door er een aantal stenen op te leggen.
Stap 6
De volgende stap is compost laten leveren (tenzij je zelf genoeg compost hebt).  Ecowerf levert erg goedkope compost - je moet natuurlijk wel leveringskosten betalen en er rekening mee houden dat de compost ergens moet kunnen uitgekapt worden.  Compost is goud waard in je tuin.  Ik tuinier op leemgrond, en toch ben ik erg blij dat ik alsnog compost heb aangevoerd.  Het heeft mijn grond minder zwaar gemaakt.
Met de schup en de kruiwagen leg je een goeie dikke laag over het karton heen.
Stap 7
Vervolgens kan je je bedden beginnen opbouwen, evenals je paden.  Ik trok de grens tussen pad en bed met grote klinkerstenen die hier nog van de vorige eigenaar lagen.  Als er geen stenen voorhanden zijn kan je ook bv gezaagde boomstammetjes gebruiken, of gevlochten wilgentenen.  De paden bestrooide ik met hakselhout.  Dit was bij ons voorradig omdat we een aantal zieke dennen hadden gekapt en gehakseld.  Ecowerf levert eveneens hakselhout!
Stap 8
Normaalgezien ben je hier heel de herfst en misschien ook een deel van de winter mee bezig geweest.  Dan is het nu tijd om in je zetel zaden te gaan zitten bestellen.  Als je een hele tuin moet opvullen, dan is het best om ook met vrienden te ruilen, of om naar plantenruilmarktjes te gaan.  Fruitbomen en struiken kunnen nog in de herfst geplant worden. 
Stap 9
In het voorjaar kan je dan beginnen zaaien, poten, planten en stekken.  In mijn grote tuin heb ik enorm veel stekjes genomen van salie, lavendel, hyssop en bonekruid en citroenkruid.  Allemaal makkelijke planten die meteen de lege plaatsen kunnen opvullen.  Een bloemenwei zorgt meteen voor kleur en voor leuke bezoekers: insecten, vlinders, vogels.
Stap 10
Na drie jaar intensief wieden, zaaien, stekken, verplanten, plantjes verzamelen op ruilmarkten en bij vrienden enzovoort begin ik te merken hoe de tuin begint te "draaien".  Er zijn prachtige bloemen overal, die zich makkelijk uitzaaien.  Met het teveel aan opgekomen plantjes vul ik leemtes op.  Wilde planten komen zich spontaan vestigen in de tuin - niet enkel brandnetel!
Elk jaar wordt de tuin mooier, levender en wilder.  Elk jaar komen er meer soorten beestjes bij.  Het is een fijn stukje natuur aan het worden, waar ik eten uit haal en waar ik van geniet.