kerst in een meer zelfvoorzienende richting

Kerstmis, het feest van peis en vree...  Allerminst mijn favoriete feest.  Lieve familieleden, mochten jullie toevallig dit stukje lezen, weet dan dat ik jullie allemaal graag zie, dat ik heel dankbaar ben dat ik jullie heb, en dat ik heel graag kerstmis met jullie samen vier.
Maar die cadeau-traditie...  Daar krijg ik buikpijn van.  Ik hoef geen cadeaus, ik heb al alles wat mijn hart begeert - en daar ben ik heel dankbaar om.  Het geven van geschenkjes met kerst wringt echt bij mij - het lijkt in te druisen tegen alles waar ik voor sta.  Laat ik even opsommen waar ik me precies aan stoor.

Ten eerste zijn kerstcadeaus geweldig overbodig!  In ons deel van de wereld heeft iedereen al alles.  De cadeaus die je met kerst krijgt of geeft zijn vaak een beetje belachelijk: omdat iedereen al onderleggers heeft, bv, geven we dan maar design onderleggers, in alle maten en met een trendy kleurtje.  De overdaad wordt zo vaak absurd: aardbei ontkroners, anyone?
Een groot deel van de gekregen "hebbedingetjes" belandt vaak op zolder, of erger, in de vuilbak.  Verlanglijstjes zouden dit probleem ten dele kunnen oplossen: je bent dan zeker dat je iets geeft/krijgt dat nuttig is.  Maar het geven van kadootjes met kerst IS al zo gedwongen en gekunsteld - een lijstje zorgt ervoor dat er helemaal niks meer spontaan aan is.

Ik vind het geven van kadootjes met kerst commercieel en ergens ook plat, bijna vulgair.  Het is zo primitief: jij geeft mij iets - een ding, iets materieels - en ik geef jou iets in ruil, en die zielloze dingen zouden dan moeten betekenen dat we elkaar graag zien.  Kunnen we niet gezellig samenzijn en van elkaar houden zonder dat we elkaar daarom dingen moeten geven om dat te bewijzen?
Het commerciële van kerst is overduidelijk.  Elke winkel weet: dit zijn de topmaanden van het jaar, omdat iedereen zich verplicht voelt iets te geven.  Dankzij de drie wijzen uit het kerstverhaal zitten we aan dat vervelende moeten vast: zij startten de hele traditie door goud, mirre en wierook mee te brengen voor Jezus.  Wat zou Jezus echter zeggen, mocht hij de kerstgekte van vandaag kunnen aanschouwen? 
Wat zou Jezus doen, vragen veel gelovigen zich af in moeilijke situaties.  De film "what would Jezus buy" toont aan wat de commerce van het religieuze feest gemaakt heeft.  Onze grootouders kregen geen kerstcadeaus, en zij hadden het minder breed dan wij.  Hebben wij, temidden van al onze overdaad, dan wel geschenken nodig voor een geslaagd kerstfeest?

Ten derde genereert het geven van kerstgeschenken een enorme vervuiling.  De prachtigste papiersoorten dienen enkel om stuk te scheuren en daarna weg te gooien.  Omdat iedereen alles al heeft zijn veel van de geschenken die we krijgen ongewenst of onnodig - en eindigen ze op zolder, of op het stort.  Met weemoed denk ik terug aan de hartverwarmend ouderwetse verhaaltjes die ik als kind las, over kinderen wiens ogen groot werden bij het zien van hun kerstcadeau: een warme sjaal - precies wat ze nodig hadden.  Ze straalden, met dat nuttige cadeau.  Niet alle cadeaus hoeven per se oernuttig te zijn, maar moet het echt zo vervuilend?
Ook ik heb er - noodgedwongen - dit jaar weer aan meegedaan.  Meestal leg ik door het jaar heen een "Kadodoos" aan, met alle interessante en leuke dingetjes die ik tegenkom op rommelmarkten en in kringwinkels.  Door tijdsgebrek, inspiratiegebrek en budgetbeperking belandde ik dit keer echter in een goedkope speelgoedwinkel.  Het aanbod was enorm en overdonderend.  Ik kwam thuis met een stapel mooi ogende cadeaus, vol glitters en foto's van breed lachende, blije kinderen.  Bij nadere inspectie echter bleek alle speelgoed "made in China" te zijn.
Voor kinderen kadootjes zoeken is aangenamer dan voor volwassenen.  Maar op deze manier wordt het minder leuk.  De mooie kleurtjes van het speelgoed verbergen de lelijke verborgen kosten: stinkende fabrieken waar chinese arbeiders zich aan de lopende band wanhopig afvragen of ze dit werk werkelijk hun hele leven moeten volhouden, transportkosten, massa's plastiek, en de verbrandingsoven waarin het speelgoed, mits niet naar de kringloopwinkel gebracht, zal belanden.

Tenslotte hou ik niet van het emotionele aspect waaraan kerstcadeaus gelinkt worden.  Door een
materieel iets te geven en te ontvangen bewijs je zogezegd dat je van de ander houdt en dat je hem/haar waardeert. Mocht je, bv om bovengenoemde redenen, willen afstappen van de hele geef-krijg traditie, dan word je vaak beschouwd als een soort verrader, een harteloze, een spelbreker, een ondankbare, een sfeerverpester, en ook nog eens als een vrek.  Ik wil de lieve (kerst)vrede behouden, en dus vind ik het verschrikkelijk moeilijk om voor te stellen om die cadeautjes achterwege te laten.  Toch wil ik het proberen...
Wat zou een kadoloze kerst kunnen inhouden?  Hoe kunnen we kerstmis beter maken?  Hoe ziet de ideale zelfvoorzieners kerst eruit?

Enkele ideeën:

-Als er al kadootjes uitgewisseld worden, dan zijn ze bij voorkeur zelfgemaakt, nuttig, eetbaar, drinkbaar, plantbaar, niet vervuilend, gerecycleerd, ethisch verantwoord, en duurzaam.  Voorbeelden zouden kunnen zijn: zelfgemaakte confituren, siropen, koekjes, cake, soep, likeur, kruidentheepakketjes, groentenzaadjes, bloemenweimengsels, zelfgemaakte mutsen, sokken, een gedicht of lied, een tekening, een verhaal, plantjes, ...
Belangrijk bij creatieve cadeaus is wel dat iedereen, ook de kinderen, iets zelfgemaakts geeft. Een confituur van eigen maak staat raar bij een marmelade uit een delicatessezaak, misschien.

-Geschenken worden ingepakt in krantenpapier dat eventueel kan worden versierd met behulp van sjablonen en verf.

-In plaats van cadeaus zou elk familielid in een daartoe bestemde pot een bedrag kunnen droppen.  Tijdens het kerstfeest zelf wordt besproken welk leuk uitstapje voor de hele familie samen daarmee gefinancierd kan worden.  De traditie zou kunnen worden dat ieder zijn best doet om zijn/ haar uitstapvoorstel zo kleurrijk mogelijk te promoten. 

-We geven samen een bedrag aan een goed doel, dat we elke kerst opvolgen.

-We geven iets immaterieels: hulp bij bepaalde klussen, een etentje, een wandeling, een piknik,...

-Vaak hoort het geven van kadootjes al lang tot de familietraditie: als wordt afgesproken dat de cadeauronde wegvalt, komt er best een andere traditie in de plaats.  De familie zou bv een gezelschapsspel kunnen spelen, of een rondje kaarten, of een winterwandeling, een samenzang van kerstliederen, een toneeltje door de kinderen, ...

Ik wens iedereen een vredevolle en duurzame kerst  toe, met heel veel familiewarmte en gezelligheid!  Alle tips voor een kerst zonder kadootjes zijn meer dan welkom! 

Ps met dan aan de Low Impact Man hier nog meer tips voor een duurzame kerst!