zondag 17 november 2013

Hoe weet je of je bijen nog leven in de winter?

Nu het kouder aan het worden is, valt het leven rond de bijenkast ogenschijnlijk stil.  Waar er tevoren zoveel activiteit was, is er nu geen beweging meer...
Wanneer ik door het raampje van mijn top-bar-hive kast kijk, zie ik veel raten, gevuld met honing, maar geen enkele bij.  De werksters zitten in het bovenste deel van de kast rond de koningin samengetroept, waar ik hen niet kan zien. 
Het eerste jaar dat ik hier bijen hield, is het volk vermoedelijk al in oktober gestorven.  Er was hoogstwaarschijnlijk - na inspectie in de kast - een probleem met de koningin.  In ieder geval was ik onervaren in het bijen houden (ben ik nog steeds, hoor) en werd ik er helemaal overstuur van dat ik met geen mogelijkheid kon zien of ze nu nog leefden of niet. 
Vorige winter heeft mijn tweede volk het wel overleefd.  Dit volk was beter ingewinterd, met voldoende eigen voer, de bijenkast was beter geïsoleerd.  Af en toe ging ik kijken en luisteren: hoorde ik hen zoemen? 
Misschien heb ik een ongeoefend oor, maar ik hoor helemaal niks als ik mijn hoofd tegen de kast leg. 

Hoe kan je in de winter weten of je bijen nog leven?

-wanneer je regelmatig eens een kijkje bij de kast gaat nemen, zal je bij een levend volk kleine veranderingen merken.  Af en toe liggen er dode bijen op of rond de vliegplank.  Dit is geen slecht teken: het is normaal dat er af en toe bijen dood gaan, en in dit geval betekent het dat ze soms nog uitvliegen.  Zelfs toen het gesneeuwd had zag ik bijtjes rond de vliegplank liggen.  Overigens: als het gesneeuwd heeft en de zon schijnt, zet je best een plankje voor het vlieggat.  Als je dat niet doet zien de bijen in de kast de weerkaatsende zon, en dan denken ze: het is mooi weer, we kunnen naar buiten!  Als een bij echter in temperaturen onder de zes graden verzeild geraakt, gaat ze in coma.

-als je 's morgens condensatie op het raampje in de kast ziet, is dat een goed teken: er is een verschil in warmte en koude, de bijen leven.  Ik probeer echter om in de winter zo weinig mogelijk door het raampje te kijken.  Je verstoort daar immers de voor de bijen zo levensbelangrijke binnentemperatuur mee...

-het makkelijkste middel om te zien of je volk in leven is, is de bodemplank.  Deze plank kan je uitschuiven, en ze biedt heel wat informatie over wat er in de kast gaande is.  Leven de bijen, dan zal je zien dat ze honing eten: ze knagen de wasdekseltjes van de raten open, en die wasrestjes (mul genaamd) vallen op de plank.  Als het goed is kan je zo de "reis" van de bijen van raat naar raat volgen: de mul zal in rechte lijnen vallen.
Verder kunnen ook gevallen varroa mijten je iets vertellen: enerzijds dat je bijen nog leven (anders waren er geen mijten), anderzijds dat je bijen niet gezond zijn (ze hebben varroa).  Ik behandel mijn volk niet, en tot nu toe heb ik weinig misvormde bijen en weinig mijten gezien.
De bodemplank is bij mij geen optie.  Dit jaar hebben de bijen zo ijverig gebouwd, dat ze de bodemplank vastgezet hebben met raat.
Maar mocht je dus wel een bodemplank hebben: gewoon een wit blad papier over de hele kastruimte eronder schuiven.  Na twee dagen het vel papier bekijken.  Er moet iets op liggen, anders zijn ze eraan.  Via het vel papier hoef je de plank niet uit te  trekken, en is er dus ook geen temperatuursverlies.

-sommige mensen kloppen een keer stevig op de kast.  Als de bijen leven, zal je een luide zoem horen.  Dit is echter niet aan te raden, omdat het de bijen onnodige stress bezorgt.  Er zijn namelijk slimme vogels die in de winter aan hun vitamientjes komen door herhaaldelijk met hun snavel op de kast te tikken.  Net zo lang tot er een woedende bij te voorschijn komt: hap.  Niet doen dus!

-geduld hebben!

Om het samen te vatten: ga regelmatig eens kijken bij de kast.  Als je onzeker bent, een blad papier gebruiken.  En verder, wachten op de lente...  

Geen opmerkingen: